تحلیل مقایسه ای اثرات متغیرهای صنعتی و متغیرهای کلان اقتصادی بر عملکرد بخش صنعت ایران: رویکرد VAR

هدف این پژوهش تحلیل مقایسه ای اثرات متغیرهای صنعتی و متغیرهای کلان اقتصادی بر عملکرد بخش صنعت ایران طی دوره ۱۳۶۳ تا ۱۴۰۳ با استفاده از مدل خودرگرسیون برداری (VAR) است. مطالعه در قالب دو مدل مقایسه ای انجام شده است. مدل اول اثر متغیرهای درون بخشی صنعت شامل سهم بخش صنعت از سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDII)، صادرات و واردات صنعتی، و تشکیل سرمایه ثابت بخش صنعت را بر رشد ارزش افزوده صنعتی تحلیل می کند؛ مدل دوم تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی نظیر سرمایه گذاری مستقیم خارجی کل (FDI)، تشکیل سرمایه ثابت کل، نرخ ارز، تورم و صادرات و واردات کل را ارزیابی می کند. نتایج نشان می دهد که اثرات متغیرهای صنعتی بر عملکرد بخش صنعت از نظر دامنه و دوام قوی تر از اثر متغیرهای کلان اقتصادی است. در مدل اول، شوک مثبت FDII و تشکیل سرمایه ثابت صنعتی افزایش قابل توجه و نسبتا پایداری در عملکرد بخش صنعت ایجاد کردند، در حالی که اثر FDI کل و تشکیل سرمایه ثابت کل در مدل دوم ضعیف تر و کوتاه مدت تر بود. همچنین، شوک مثبت به صادرات صنعتی اثر فوری و نسبتا پایدار داشت، در حالی که اثر صادرات کل کمتر و کوتاه مدت بود. شوک تورم در هر دو مدل اثر منفی بر عملکرد بخش صنعت داشت، اما شدت آن در مدل صنعتی بیشتر بود. شوک مثبت نرخ ارز در هر دو مدل اثر کوتاه مدت مثبت و اثر بلندمدت تعدیل شونده داشت، با این تفاوت که واکنش مدل صنعتی شدیدتر بود. بررسی روندهای آتی نشان می دهد که رشد بخش صنعت در سال ۱۴۰۴ کاهش یافته و به حدود ۰.۵ درصد می رسد، اما با تعدیل محدودیت ها در سال های بعد به ترتیب به ۸/۰ درصد (۱۴۰۵)، ۱ درصد (۱۴۰۶) و ۲/۱ درصد (۱۴۰۷) افزایش خواهد یافت. این مسیر رشد آهسته ضرورت اصلاحات ریشه ای، بهبود فضای کسب وکار و کاهش محدودیت ها را برای دستیابی به رشد صنعتی پایدار نشان می دهد.

کلیدواژه ها:

رشد بخش صنعت ، سرمایه گذاری مستقیم خارجی ، تشکیل سرمایه ثابت ، مدل خودرگرسیون برداری ، ایران