طراحی و اعتبارسنجی ابزارهای دیجیتال برای ثبت و تحلیل مشاهدات ارزشیابی توصیفی در دوره ابتدایی

ارزشیابی توصیفی به عنوان رویکرد غالب سنجش تحصیلی در دوره ابتدایی ایران از سال تحصیلی ۱۳۸۷-۱۳۸۶ به طور سراسری اجرا گردید و هدف اصلی آن کاهش فشار روانی ناشی از نمره دهی کمی، تمرکز بر فرآیند یادگیری، ارائه بازخوردهای توصیفی و توجه به تفاوت های فردی دانش آموزان بود (وزارت آموزش و پرورش، ۱۳۹۸؛ حسنی و فردانش، ۱۳۹۲). با وجود مزایای نظری فراوان، چالش های عملی متعددی از جمله زمان بر بودن ثبت مشاهدات کلاسی، دشواری تحلیل داده های کیفی، پراکندگی اسناد کاغذی، عدم یکپارچگی اطلاعات، خطر گم شدن یا آسیب دیدگی پوشه های کار و ناتوانی در اشتراک گذاری سریع با اولیا گزارش شده است (عباسی و همکاران، ۱۳۹۹؛ خسروی و صاحبی، ۱۴۰۱؛ صادقی و کولجی، ۱۳۹۸). پژوهش حاضر با رویکرد ترکیبی اکتشافی و از نوع توسعه ای-کاربردی، ابتدا نیازهای معلمان را از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته شناسایی، سپس ابزار دیجیتال یکپارچه (اپلیکیشن «توصیف نگار») شامل ماژول های ثبت لحظه ای چندرسانه ای مشاهدات، پوشه کار الکترونیکی، بانک توصیفی استاندارد، تولید خودکار بازخورد، تحلیل پیشرفت با نمودارهای پویا و پورتال والدین را طراحی و در نهایت روایی محتوایی، روایی سازه ای، پایایی داخلی و قابلیت استفاده آن را اعتبارسنجی نمود. جامعه آماری شامل تمامی معلمان ابتدایی شهر تهران و نمونه شامل ۲۲ معلم در مرحله کیفی (اشباع نظری) و ۱۸۷ معلم در مرحله کمی بود. نتایج نشان داد ابزار طراحی شده دارای روایی محتوایی ۰.۹۱، پایایی داخلی ۰.۹۴، کاهش ۷۲ درصدی زمان ثبت و تحلیل مشاهدات و رضایت ۹۲ درصدی معلمان است. این ابزار می تواند به بهبود کیفیت اجرای ارزشیابی توصیفی، کاهش بار کاری معلمان، افزایش دقت بازخوردها و تقویت مشارکت اولیا کمک شایانی نماید و الگویی برای دیجیتال سازی سایر حوزه های آموزشی باشد.

کلیدواژه ها:

ارزشیابی توصیفی ، ابزارهای دیجیتال ، ثبت و تحلیل مشاهدات ، اعتبارسنجی ، اپلیکیشن آموزشی ، دوره ابتدایی ، پوشه کار الکترونیکی.