بررسی اثربخشی آموزش مهارت های زندگی بر خودکارآمدی دانش آموزان با کم توانی ذهنی

آموزش مهارت های زندگی در دهه های اخیر به عنوان یکی از موثرترین رویکردهای توانمندسازی روان شناختی و اجتماعی کودکان و نوجوانان معرفی شده است. این اهمیت در مورد دانش آموزان با کم توانی ذهنی دوچندان می شود؛ زیرا این گروه از فراگیران به دلیل محدودیت های شناختی، دشواری در حل مسئله، ضعف در ارتباط موثر و تجربه ناکامی های مکرر، عمدتا با سطح پایین تری از خودپنداره، اعتمادبه نفس و خودکارآمدی مواجه اند. پژوهش های متعدد داخلی و خارجی نشان داده است که آموزش مهارت های زندگی—شامل مهارت های ارتباطی، مدیریت هیجان، تصمیم گیری، حل مسئله، کنترل خشم، تفکر انتقادی، و مهارت های مقابله ای—می تواند در افزایش احساس توانایی انجام تکالیف، تقویت اعتماد به قابلیت های فردی و بهبود عملکرد تحصیلی و اجتماعی این دانش آموزان نقش اساسی ایفا کند. این مقاله با رویکرد مروری، یافته های پژوهش ها را در حوزه رابطه «آموزش مهارت های زندگی» و «خودکارآمدی دانش آموزان کم توان ذهنی» تحلیل می کند. نتایج مرور مطالعات نشان می دهد که برنامه های آموزشی ساختاریافته، مبتنی بر تمرین عملی، مشارکت فعال، تکرار و بازخورد، بیشترین تاثیر را بر بهبود خودکارآمدی دارند. همچنین تحقیقات بیانگر آن است که خودکارآمدی به عنوان متغیری میانجی، می تواند باعث بهبود سازگاری اجتماعی، افزایش انگیزش تحصیلی، کاهش مشکلات رفتاری و ارتقای مهارت های عملکردی در زندگی روزمره این دانش آموزان شود. یافته ها حاکی از آن است که عوامل محیطی مانند شیوه های ارتباطی معلم، حمایت خانواده، و مناسب سازی محیط آموزشی نیز نقش مهمی در تقویت اثرات برنامه های مهارت های زندگی دارند. این مرور نشان می دهد که ادغام آموزش مهارت های زندگی در برنامه های رسمی و غیررسمی مدارس استثنایی می تواند به عنوان یک راهبرد کارآمد برای ارتقای خودکارآمدی و توانمندسازی روانی–رفتاری دانش آموزان با کم توانی ذهنی مورد توجه سیاست گذاران و متخصصان قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

مهارت های زندگی ، خودکارآمدی ، کم توانی ذهنی ، توانمندسازی ، آموزش استثنایی ، سازگاری اجتماعی