ارزیابی موانع و محدودیتهای محیط کسب و کار در صنعت پتروپالایشگاهی و راهکارهای بهبود آن در راستای تکمیل زنجیره ارزش افزوده نفت

جمهوری اسلامی ایران از نظر ذخایر اثبات شده نفتی در جهان، رتبه چهارم را دارا است. نحوه استفاده از این منبع خدادادی در سال های گذشته به طور عمده به صورت خام فروشی و استفاده جهت تامین منابع ارزی موردنیاز کشور بوده است. هرچند بعد از گذشت حدود یک قرن از ادامه این روند، اقتصاد کشور متناسب با میزان دریافت این منابع، توسعه نیافته است؛ بلکه با تبعات و بحران هایی نظیر بیماری هلندی، تورم ساختاریافته، رواج فساد و... مواجه شده است. در نگاه مقابل، می توان نفت را به عنوان یک کالای استراتژیک در نظر گرفت به طوریکه که محور توسعه صنعتی کشور قرار گیرد. این امر مستلزم قرار دادن آن در مسیر زنجیره ارزش و تولید محصولات نهایی با ارزش افزوده بالا خواهد بود. پژوهش حاضر نیز باهدف ایجاد محیطی مناسب، متشکل از مجموعه قواعد و ساختارهای نهادی که زمینه حضور بخش خصوصی توانمند جهت نقش آفرینی در تکمیل زنجیره ارزش نفت در کشور را فراهم میکند، انجام شده است. بر همین اساس پتروپالایشگاه ها به عنوان واحدهای ی که در آن ها واحدهای پالایشی و پتروشیمی به منظور تولید فراورده های با ارزش افزوده بالاتر ادغام شده اند، موردبررسی قرارگرفته است. در همین راستا بعد از معرفی شاخص های کسبوکار موسسات بین المللی و بیان اجمالی قوانین مربوط به حیطه پژوهش و طبقه بندی آنها از منظر نهادی، به شناسایی و ارزیابی موانع و محدودیت ها از طریق مصاحبه های خبرگانی و تحلیل مضمون آنها پرداخته شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است برای احداث و توسعه پتروپالایشگاه ها در کشور با هدف تکمیل زنجیره ارزش نفت، نیازمند اصلاح و تحول در قواعد و ساختار های موجود حوزه پایین دستی نفت است از جمله رفع موانعی که با وجود آنها سرمایه گذار بخش خصوصی توانایی ورود به این عرصه را ندارد. از طرفی دیگر خلاهای قانونی و ساختاری موجود ایجاب می کند قواعد و ساختارهای جدیدی جهت دستیابی به هدف پژوهش نیز وضع شود.

کلیدواژه ها:

پتروپالایشگاه ، زنجیره ارزش ، محیط کسب و کار