نظام های انتخاباتی اکثریتی، نسبی و مختلط: تحلیل تطبیقی در زمینه تضمین نمایندگی عادلانه

این مقاله به بررسی و تحلیل تطبیقی سه خانواده عمده نظام های انتخاباتی — اکثریتی (majoritarian)، تناسبی (proportional / نسبی) و مختلط (mixed) — می پردازد و کارآیی هر یک را در تضمین نمایندگی عادلانه ارزیابی می کند. نخست، طبقه بندی و ویژگی های بنیادی هر نظام تشریح می شود و سپس تاثیرهای نهادی هر یک بر ساختار حزبی، سطح proportionality، احتمال شکل گیری ائتلاف و نمایندگی اقلیت ها تحلیل می گردد. محور اصلی تحلیل، مقایسه سازوکارهای نظام های نسبی و مختلط است: نظام های نسبی به افزایش تنوع حزبی و نمایندگی گروه های کوچک تمایل دارند ولی ممکن است منجر به ائتلاف های ناپایدار شوند، حال آن که نظام های مختلط تلاش می کنند توازنی میان نمایندگی و ارتباط انتخاب کننده-نماینده برقرار کنند اما با پیچیدگی های فنی مانند «اضافه کرسی» (overhang) و «نسبت دهی ناقص» مواجه اند. براساس مرور نظریه ها و شواهد تجربی، نتیجه گیری می شود که هیچ نظامی به طور مطلق بهترین تضمین را برای نمایندگی عادلانه ارائه نمی دهد؛ انتخاب مطلوب بستگی به اهداف نظام سیاسی، ساختار اجتماعی و ظرفیت نهادهای حزبی دارد. در پایان پیشنهادهایی برای طراحان قوانین انتخاباتی و سیاست گذاران ارائه می شود، از جمله تاکید بر شفافیت فرمول تخصیص، آستانه های معقول، سازوکارهای جبران (در مختلط های جبرانی) و تدابیر تقویت احزاب و زمینه های نهادی قبل از انتقال نظام

کلیدواژه ها:

نظام انتخاباتی ، نمایندگی عادلانه ، نظام اکثریتی ، نظام تناسبی (نسبی) ، نظام مختلط (mixed-member) ، تناسب کرسی-رای (proportionality)