مقایسه دو نظریه ی علم دینی و تجربه دینی در حل تعارض علم و دین

با توجه به اهمیت روز افزون علم و سعی برخی معاندان در ایجاد معارضه بین علم و دین و بی اهمیت جلوه دادن مسائل دینی و تاثیرات این بحث در سایر مسائل انسانی از جمله تحدید نقش دین در عرصه های اجتماعی، پژوهش حاضر بر آن شد تا به صورت تطبیقی، دو نظریه علم دینی و تجربه دینی را که از سوی دو اندیشمند معاصر جهان اسلام؛ آیت الله جوادی آملی و محمد اقبال لاهوری در جهت رفع تعارض علم و دین مطرح شده است، مورد تبیین و بررسی قرار دهد. طبق بررسی انجام شده، این دو نظریه، از جهات: اعتقاد به سازگاری تکوینی علم و دین؛ مکمل بودن آن دو نسبت به همدیگر؛ نفی مطلق گرایی علوم تجربی؛ امکان حل تعارض ظاهری بین علم و دین و لزوم تحریف زدایی از احکام نقلی نادرست، یکسان اند، اما از جهات واقع گرایی یا ذهن گرایی، تناسب یا عدم تناسب با مبانی معرفت دینی، انطباق یا عدم انطباق با اصول دینی، تعاضد یا تمایز عقل و وحی در کشف دین؛ نقش حداکثری عقل و وحی در توسعه علوم، سنجش پذیری یا عدم سنجش پذیری دین با معیارهای تجربه بشری، عمومیت یا اختصاصی بودن راه حل، در تقابل با یکدیگرند.

کلیدواژه ها:

دین ، علم ، تعارض ، علم دینی ، تجربه دینی ، جوادی آملی ، اقبال لاهوری