بررسی نظریات مفسران معاصر شیعه در مورد ام الکتاب بودن سوره حمد

سوره حمد، به عنوان یکی از مهم ترین و پرکاربردترین سوره های قرآن کریم که در نمازهای روزانه قرائت می شود، همواره مورد توجه ویژه مسلمانان، به ویژه مفسران و عالمان دینی قرار داشته است. این سوره، علاوه بر جایگاه عبادی، از نظر معانی و مفاهیم قرآنی نیز دارای اهمیت ویژه ای است و در طول تاریخ اسلام با القاب و اسامی متعددی شناخته شده است. بسیاری از دانشمندان و مفسران اسلامی اهمیت سوره حمد را فراتر از سایر سوره ها دانسته و آن را همتراز کل قرآن قلمداد کرده اند. بر اساس منابع تاریخی و تفسیری، سوره حمد اولین سوره کامل نازل شده بر پیامبر اکرم (ص) بوده و به عنوان مقدمه ای جامع بر معارف قرآن محسوب می شود. یکی از القاب برجسته این سوره، «ام الکتاب» است که از دیرباز مورد توجه محققان و قرآن پژوهان قرار گرفته و درباره معانی و گستره مفهومی آن دیدگاه های متعددی ارائه شده است. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی و بدون تعصب، به جمع آوری و بررسی نظرات مفسران شیعه معاصر در مورد مفهوم و جایگاه «ام الکتاب» می پردازد و تلاش دارد با ارائه تحلیلی جامع، ابعاد فقهی، کلامی و معارفی این لقب را روشن سازد. یافته های پژوهش نشان می دهد که لقب «ام الکتاب» نه تنها بیانگر مقام و اهمیت سوره حمد است، بلکه درک عمیق تری از نقش این سوره در ساختار کل قرآن و ارتباط آن با سایر سوره ها ارائه می دهد

کلیدواژه ها:

حمد ، ام الکتاب ، قرآن ، تفسیر ، معاصر .