حقوق مالکیت زیرزمینی و سکوت قانون در برابر مالکیت زیرزمینی: مطالعه ای تطبیقی بر حقوق عمق زمین در نظام ثبت املاک ایران و سایر کشورها

در این پژوهش، به بررسی حقوقی مالکیت زیر زمینی با تاکید بر وضعیت حقوق ثبت در ایران و در مقایسه با نظامهای حقوقی دیگر کشورها پرداخته شد. هدف اصلی، تحلیل خلاهای تقنینی موجود در زمینه مالکیت لایه های زیر سطحی اراضی و چگونگی ثبت تحدید و اعمال حقوق مالکانه در فضاهای زیرزمینی شهری بود؛ موضوعی که تاکنون در ادبیات حقوقی ایران به صورت مستقیم و جامع مورد بررسی قرار نگرفته است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر بررسی منابع کتابخانه ای داخلی و خارجی بوده و همچنین نظامهای حقوقی کشورهای آمریکا، فرانسه و آلمان برای مقایسه انتخاب شدند. یافته ها نشان داد که حقوق ایران فاقد قواعد مشخص در خصوص تفکیک عمودی مالکیت زمین است و به رغم توسعه فضاهای زیرزمینی (نظیر خطوط مترو، پارکینگ های طبقاتی و تاسیسات شهری) هیچ گونه تمهید قانونی برای تحدید حدود عمقی مالکیت و حل تعارضات ناشی از آن ارائه نشده است. همچنین روشن شد که کشورهای پیشرو با وضع قواعد مشخص درباره ی مرزهای عمقی مالکیت استفاده از فضاهای زیرزمینی را به گونه ای تنظیم کرده اند که تعارض میان حقوق عمومی و خصوصی به حداقل برسد. در نهایت پیشنهاد شد که اصلاح قوانین ثبت املاک، همراه با بازنگری در مفهوم سنتی مالکیت مطلق به عنوان پیش نیاز توسعه پایدار شهری و صیانت از حقوق شهروندان در دستور کار قانون گذار قرار گیرد. نوآوری این مقاله در طرح مسئله ای است که با وجود اهمیت روزافزون، آن همچنان در سکوت قانون باقی مانده است.

کلیدواژه ها:

اراضی زیر زمینی ، تحدید حدود ، حقوق ثبت ، مالکیت عمقی ، منافع عمومی ، نظام تطبیقی ، هویت فضایی شهری