تاملی درباره شیوه های کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی از دیدگاه متفکران مسلمان با تکیه بر ساحت های انسان

محمد خداوردی تاج آبادی، استادیار گروه علوم سیاسی، واحد سیرجان، دانشگاه آزاد اسلامی، سیرجان، ایران هدف از این مقاله بررسی ساحت های انسان و تاثیر آن بر شیوه های کاربردی تعلیم و تربیت بنابر دیدگاه اندیشمندان مسلمان است. بنابر منابع معرفتی اسلام آفرینش اولیه انسان آب و خاک است، و وجود انسان دارای دو ساحت مادی (جسم و تن) و ساحت معنوی (عقل، قلب، روح و نفس) است. در قرآن و روایات برای سلامتی و پرورش هر دو ساحت انسان توجه فراوانی شده است. اندیشمندان مسلمان با الگوگیری از منابع معرفتی اسلام برای پرورش ابعاد جسمی و روحی انسان روش های تعلیمی و تربیتی کاربردی را در دو سطح (تربیت متربی و خودسازی) بیان کرده اند و راهکارهای لازم را برای نیل به رشد متعالی انسان در هر دو سطح ارائه نموده اند. در مقاله حاضر که براساس روش کتابخانه ای و اسنادی صورت گرفته، سعی شده است، تا برخی شیوه های آموزش و تعلیم تربیت اسلامی از دوران کودکی و مهمترین مراحل خودسازی و آراستگی اخلاق در مراحل بلوغ برای حضور در جامعه (ورزش و تربیت جسم، تعقل و خردورزی، مهرورزی و محبت، تشویق و تنبیه و مشاوره) از دیدگاه اندیشمندان مسلمان بیان گردد. نتایج تحقیق نشان از آن دارد که متفکران اسلامی با در نظر گرفتن تمام ابعاد وجودی انسان شیوه هایی برای دانش افزایی طالب علم ارائه نموده اند، و آن را مقدمه ای برای رسیدن انسان به کمال الهی و کرامت انسان از جهات فردی، اجتماعی، اخلاقی و عرفانی می دانند.

کلیدواژه ها:

انسان ، تعلیم و تربیت ، متفکران مسلمان