رویکردی تحولی به آموزش با نگاه تاملی و اندیشه ورزانه

آموزش و پرورش سنتی، که غالبا بر انتقال منفعلانه دانش استوار است، در پاسخگویی به نیازهای پیچیده فراگیران در دنیای امروز و پرورش قابلیت های بنیادین آن ها با چالش های جدی روبروست. این مقاله با اتخاذ یک روش شناسی مروری بر ادبیات، به تبیین و دفاع از لزوم اتخاذ رویکردی یکپارچه به آموزش می پردازد که بر سه پایه استوار است: ۱) درک عمیق از اصول تحول شناختی، اجتماعی و عاطفی فراگیران در مراحل مختلف رشد؛ ۲) نهادینه سازی فرهنگ تامل (Reflection) هم برای معلمان (در قالب بازاندیشی عمل) و هم برای دانش آموزان (در قالب فراشناخت و خودارزیابی)؛ و ۳) پرورش فعالانه اندیشه ورزی و تفکر انتقادی به عنوان هدف محوری آموزش. یافته های مرور ادبیات نشان می دهد که تلفیق این سه عنصر، فراتر از اثربخشی هر یک به تنهایی، منجر به یادگیری عمیق تر، معنادارتر و پایدارتر می شود. این رویکرد، با قرار دادن فراگیر در مرکز فرآیند یادگیری و تاکید بر ساخت فعالانه دانش از طریق تجربه، تعامل و بازاندیشی، زمینه را برای رشد همه جانبه، افزایش استقلال فکری، و توانمندسازی دانش آموزان برای مواجهه خلاقانه و نقادانه با مسائل فراهم می آورد. نتیجه گیری می شود که گذار به سمت چنین رویکردی مستلزم بازنگری در برنامه های درسی، روش های تدریس، شیوه های ارزشیابی و به ویژه برنامه های تربیت معلم است تا بتوان نسلی متفکر، پویا و خودراهبر تربیت کرد.