مفهوم حکمرانی شبکه ای (Network Governance) و کاربرد آن در مدیریت شهری مدرن

حکمرانی شبکه ای به عنوان یکی از رویکردهای نوین در نظریه های حکمرانی عمومی، در پاسخ به ناکارآمدی مدل های سنتی و سلسله مراتبی در مواجهه با مسائل پیچیده و چندبعدی جامعه معاصر، مطرح شده است. این رویکرد با کنار گذاشتن الگوهای متمرکز و دستوری، بر تعامل افقی، اعتماد متقابل، و مشارکت چندبازیگری تاکید دارد. در بستر مدیریت شهری مدرن، که با چالش هایی همچون رشد شتابان شهرنشینی، نابرابری فضایی، فشارهای زیست محیطی و ضعف شفافیت نهادی مواجه است، حکمرانی شبکه ای امکان ایجاد ساختارهای پویا، انعطاف پذیر و پاسخ گو را فراهم می سازد. مدل حکمرانی شبکه ای، به جای تمرکز صرف بر دولت به عنوان تنها تصمیم گیر، نگاهی چندسطحی و چندبخشی به حکمرانی دارد و نهادهای دولتی، بخش خصوصی، جامعه مدنی و خود شهروندان را به عنوان شرکای تصمیم گیری و اجرا وارد میدان می سازد. این مقاله با رویکردی نظری، تطبیقی و تحلیلی، ابتدا به تبیین ابعاد مفهومی حکمرانی شبکه ای می پردازد و سپس با بررسی تجارب موفق کشورهایی چون هلند، کره جنوبی و برزیل، ظرفیت ها و چالش های پیاده سازی این الگو در مدیریت شهری ایران را واکاوی می کند. یافته های پژوهش نشان می دهد که حکمرانی شبکه ای با ارتقاء هماهنگی بین نهادی، افزایش شفافیت، کاهش تعارضات منافع، و تقویت سرمایه اجتماعی، می تواند زمینه ساز بهبود کارآمدی مدیریت شهری شود. با این حال، تحقق این رویکرد مستلزم فراهم سازی پیش شرط هایی چون اصلاح چارچوب های حقوقی، بازتعریف نقش دولت محلی، توانمندسازی سازمان های مردمی، ایجاد نهادهای واسط مشارکتی، و ترویج فرهنگ گفت وگوی چندجانبه است. مقاله حاضر در پایان، راهکارهایی برای گذار از مدل های سنتی به سوی حکمرانی شبکه ای در مدیریت شهری ایران ارائه می دهد.

کلیدواژه ها:

حکمرانی شبکه ای ، مدیریت شهری ، حکمرانی مشارکتی