بازاندیشی در ارزیابی مستمر برای قرن بیست و یکم: چارچوبی انتقادی و مبتنی بر شواهد برای پرورش یادگیرندگان خودتنظیم در آموزش متوسطه

این مقاله با عنوان «بازاندیشی در ارزشیابی پیوسته برای قرن بیست ویکم» به نقد و بازتعریف مفهوم ارزشیابی مداوم در آموزش متوسطه می پردازد. نقطه ی آغاز بحث، تغییر پارادایم جهانی آموزش است؛ جایی که نیازهای اقتصاد دانش بنیان و نوآورانه، مدارس را از انتقال صرف اطلاعات به پرورش مهارت های تفکر انتقادی، خلاقیت، همکاری و فراشناخت سوق داده است. در این زمینه، ارزشیابی سنتی مبتنی بر آزمون های پایانی، ناکافی و غیرهمسو با فرایند یادگیری شناخته می شود و جای خود را به ارزشیابی پیوسته می دهد. مشکل اساسی، سوءکاربرد ارزشیابی پیوسته است؛ بسیاری از مدارس آن را به مجموعه ای از آزمون های خرد و مکرر تبدیل کرده اند که در عمل چیزی جز «ارزشیابی مستمر جمعی» نیست. این رویکرد موجب اضطراب، یادگیری سطحی، کاهش انگیزه درونی و تضعیف خودکارآمدی دانش آموزان می شود. مقاله بر این باور است که چنین کاربست، نه تنها ظرفیت های ارزشیابی پیوسته را محقق نمی کند، بلکه آن را وارونه می سازد. پایه های نظری مقاله بر سه ستون استوار است: • یادگیری خودتنظیمی ( SRL): چرخه ی پیش اندیشی، عملکرد و بازاندیشی که ارزشیابی باید آن را تقویت کند. • فراشناخت: ارزشیابی به عنوان ابزاری برای فعال سازی نظارت و تنظیم شناختی. • ارزشیابی برای یادگیری ( AFL): تمایز بنیادین با ارزشیابی برای نمره، همراه با بازخورد کیفی و مشارکت فعال دانش آموز. مرور نظام مند پژوهش ها چهار مدل کلیدی را معرفی می کند:  مدل بازتابی و اعتمادسازی،  ارزشیابی مبتنی بر پورتفولیو ،  ارزشیابی همتایان و مشارکتی،  ارزشیابی پویا با فناوری های دیجیتال. وجه مشترک این مدل ها کاهش بسامد نمره دهی، تمرکز بر بازخورد فرایندی، تقویت عاملیت دانش آموز و شفاف سازی اهداف یادگیری است. اجرای این مدل مستلزم تغییر نقش معلم از «داور» به «معمار یادگیری»، طراحی دقیق روبریک ها، مدیریت بار کاری، بهره گیری از ابزارهای دیجیتال، و ایجاد فرهنگ مدرسه ای مبتنی بر همکاری است. همچنین، عدالت آموزشی از طریق حذف فشار نمره دهی مداوم و فراهم سازی فرصت رشد برای همه دانش آموزان تقویت می شود. مدل SRCA با اهداف بین المللی آموزش ( OECD، اتحادیه اروپا) همسو است و بر پرورش یادگیرندگان مادام العمر تاکید دارد. با این حال، تنش میان رویکردهای فرایندی و نظام های آزمون های پرخطر باقی است. آینده ی ارزشیابی با بهره گیری از هوش مصنوعی و تحلیل های یادگیری می تواند مسیرهای شخصی سازی شده و بازخورد فوری فراهم کند، هرچند نقش انسانی معلم همچنان بی بدیل خواهد بود. این مقاله نشان می دهد که ارزشیابی پیوسته ی رایج، در شکل آزمون های مکرر، ناکارآمد و آسیب زا است. در مقابل، چارچوب SRCA با تکیه بر شواهد علمی، ارزشیابی را به ابزاری برای یادگیری عمیق، خودتنظیمی و رشد فراشناختی بدل می سازد. توصیه های عملی برای معلمان، مدیران و سیاست گذاران شامل آغاز تدریجی، تمرکز بر کیفیت بازخورد، آموزش مهارت های خودارزیابی و بازنگری سیاست های مدرسه ای است.

کلیدواژه ها:

آزمون های پرخطر ، ارزشیابی فناورانه ، ارزشیابی همتایان ، حلقه بازخورد ، یادگیری خودتنظیمی