نقش مدارس در ترویج فرهنگ گفت وگو و همدلی میان دانش آموزان

تربیت اجتماعی دانش آموزان و شکل دهی به مهارت های تعامل انسانی، همواره یکی از اهداف بنیادین نظام های آموزشی در جهان به شمار می رود. در این راستا، مدارس نه تنها محیطی برای انتقال دانش علمی، بلکه فضایی برای پرورش مهارت های اجتماعی، اخلاقی و ارتباطی دانش آموزان محسوب می شوند. یکی از مولفه های کلیدی در توسعه فرهنگی و اجتماعی دانش آموزان، فرهنگ گفت وگو و همدلی است که توانایی آنان را در برقراری ارتباط موثر، فهم نیازها و احساسات دیگران، و مدیریت تعارضات افزایش می دهد. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش مدارس در ترویج فرهنگ گفت وگو و همدلی میان دانش آموزان انجام شده است. این مطالعه تلاش می کند نشان دهد که چگونه محیط آموزشی، برنامه های تربیتی، فعالیت های فوق برنامه و تعاملات میان همسالان می تواند زمینه سازشکل گیرینگرش ها و رفتارهای همدلانه و گفت وگو محور در دانش آموزان شود. در این تحقیق، با مرور پیشینه نظری و تجربی داخلی و خارجی، مشخص گردید که فرهنگ گفت وگو و همدلی می تواند به کاهش خشونت، بهبود روابط میان فردی، ارتقای کیفیت یادگیری گروهی و افزایش رضایت اجتماعی در مدارس منجر شود. پژوهش ها نشان داده اند که در مدارس و کلاس هایی که فعالیت های گروهی، بحث هایهدایت شده، بازی هاینقش آفرینی و پروژه های مشترک برگزار می شود، دانش آموزان مهارت بیشتری در شنیدن، فهمیدن دیدگاه دیگران، ابراز احساسات و حل تعارضات پیدا می کنند (احمدی، ۱۳۹۹؛ حسینی، ۱۴۰۰). علاوه بر این، فضای مدرسه، نوع رفتار معلمان، سیاست های مدرسه و تعامل میان همسالان از مهم ترین عوامل موثر بر ترویج همدلی و گفت وگو در دانش آموزان است. پژوهش حاضر با بهره گیری از روش کیفی-تحلیلی و مروری بر مطالعات میدانی و نظری، ابعاد مختلف نقش مدارس در ایجاد فرهنگ گفت وگو و همدلی را بررسی کرده است. یافته ها نشان می دهد که برنامه های رسمی مدرسه، مانند آموزش مهارت های اجتماعی، کلاس های تربیتی، فعالیت های فوق برنامه و کارگاه های همدلی، تاثیر قابل توجهی بر شکل گیرینگرش هایهمدلانه دارند. همچنین، فضای کلاس و تعاملات روزمره دانش آموزان نقش کلیدی در توسعه مهارت های گفت وگو و توانایی حل تعارض دارد. به علاوه، رفتار و الگوگیری از معلمان و مربیان نیز به عنوان عامل میانجی، رفتارهای همدلانه و گفت وگو محور دانش آموزان را تقویت می کند. این پژوهش نشان می دهد که ترویج فرهنگ گفت وگو و همدلی تنها به اجرای برنامه های آموزشی محدود نمی شود، بلکه نیازمند ایجاد محیط اجتماعی امن، حمایت و تشویق رفتارهای مثبت، و فراهم کردن فرصت های متعدد برای تجربه های گروهی و مشارکتی است. مدارس به عنوان نهاد اجتماعی و تربیتی، با طراحی فعالیت های هدفمند و ایجاد فضایی که در آن ارزش های انسانی، احترام به تفاوت ها و گوش دادن فعال به دیگران تقویت شود، می توانند نقش محوری در پرورش شهروندان همدل و مهارت های گفت وگو محور ایفا کنند. به طور خلاصه، این پژوهش تاکید می کند که مدارس باید علاوه بر آموزش محتوای درسی، محیطی پویا، مشارکتی و همدلانه ایجاد کنند تا دانش آموزان بتوانند مهارت های ارتباطی و اجتماعی خود را توسعه دهند، تعارض ها را به شکل سازنده حل کنند و به یک جامعه فرهنگی، گفت وگو محور و انسانی کمک کنند. بر این اساس، برنامه ریزینظام مند، حمایت مدیران، آموزش و توانمندسازی معلمان و طراحی فعالیت هایمشارکتی از مهم ترین راهکارهای عملی در ترویج فرهنگ گفت وگو و همدلی در مدارس به شمار می روند.

کلیدواژه ها:

مدرسه ، فرهنگ گفت وگو ، همدلی ، تعامل اجتماعی ، مهارت های اجتماعی ، آموزش همدلانه ، محیط آموزشی