مفهوم جدید مسئولیت مدنی در حقوق خصوصی با توجه به هوش مصنوعی

در عصر تحولات فناورانه ظهور هوش مصنوعی با ویژگیهایی چون، خودمختاری، پیچیدگی و غیرقابل پیش بینی بودن چالشهای بنیادینی را در نظامهای حقوقی به ویژه در حوزه مسئولیت مدنی ایجاد کرده است. این مقاله با هدف بررسی و بازتعریف مفهوم مسئولیت مدنی در پرتو عملکرد سیستمهای هوشمند به تحلیل مبانی نظری، ابعاد حقوقی و چالشهای مرتبط با هوش مصنوعی در نظام حقوقی ایران می پردازد. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای تلاش دارد تا ضمن تبیین نارسایی های موجود در مقررات، جاری، راهکارهایی برای تنظیم مسئولیت در برابر خسارات ناشی از فناوریهای خودمختار ارائه دهد. در این راستا مفاهیمی همچون نظریه، تقصیر، مسئولیت محض، مسئولیت ناشی از محصول و ایده نوین اعطای شخصیت حقوقی به هوش مصنوعی مورد بررسی قرار گرفته اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که در غیاب قوانین خاص در ایران، تکیه بر قواعد سنتی نظیر، ضمان، قاعده لاضرر و تسبیب کفایت نمی کند و نیاز به بازنگری اساسی در ساختار حقوقی و تدوین قوانین ویژه وجود دارد. در نهایت، مقاله پیشنهاد می دهد قانون گذار ایرانی با الگوبرداری از تجربیات بین المللی چارچوبی، شفاف، پیشگیرانه و متناسب با تحولات فناورانه در زمینه مسئولیت مدنی مرتبط با هوش مصنوعی طراحی و اجرا نماید.

کلیدواژه ها:

هوش مصنوعی ، مسئولیت مدنی ، تقصیر ، خودمختاری ، شخصیت حقوقی ، حقوق ایران ، فناوریهای نوین