بررسی حقوقی اهدای عضو در کنار قصاص

مسئله اهدای عضو محکوم علیه محکوم به قصاص یکی از چالشهای نوین در تقاطع حقوق کیفری، فقه امامیه و حقوق پزشکی ایران است. این مقاله با رویکردی تحلیلی انتقادی به بررسی تعارض میان حقوق اولیای دم در مقام صاحبان حق قصاص و حقوق محکوم علیه نسبت به تمامیت جسمانی خود می پردازد. یافته ها نشان می دهد که حق قصاص اولیای دم صرفا محدود به استیفای نفس و نه تصرف بر اعضای بدن محکوم علیه است و هیچ مبنای فقهی یا قانونی برای الزام یا تحمیل اهدای عضو توسط اولیای دم وجود ندارد. همچنین با توجه به اصل حرمت جسد، منع مثله و ضرورت رعایت کرامت انسانی، حتی رضایت محکوم علیه برای اهدای عضو در دوران حیات یا حین اجرای حکم در فقه و رویه قضایی ایران محل تردید و عمدتا ممنوع است. پس از اجرای حکم قصاص، اهدای عضو مطابق قانون پیوند اعضای بیماران فوت شده صرفا در چارچوب ضوابط عمومی و با رعایت، وصیت یا رضایت ورثه صورت پذیر است. در مجموع، مقاله نتیجه می گیرد که برتری و تقدم حرمت جسمانی محکوم علیه و محدودیت حق اولیای دم، موجب عدم امکان ادغام و جمع این دو سازوکار قصاص و اهدای عضو در نظام حقوقی ایران شده است.

کلیدواژه ها:

اهدای عضو محکوم ، قصاص ، ارتباط ، کارشناسی ارشد ، حقوق جزا ، جزم شناسی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تسوج ، حقوق خصوصی ، دانشگاه آزاد اسلامیه ، ارومیه