حق دسترسی به اطلاعات عمومی و چالشهای اجرایی آن در ایران

حق دسترسی به اطلاعات عمومی به عنوان یکی از ارکان اساسی حاکمیت شفاف و دموکراتیک زمینه ساز پاسخگویی دولت ها، مبارزه با فساد و تقویت مشارکت شهروندان در اداره امور عمومی به شمار می رود. در جمهوری اسلامی، ایران با تصویب قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات در سال ۱۳۸۸ و ایجاد نهادهای مرتبط چارچوب حقوقی این حق تا حدودی شکل گرفته است. اجرای موثر این حق با چالش های جدی مواجه است. از جمله این چالش ها می توان به ابهام و گستردگی استثنائات قانونی، ضعف زیرساخت های فنی و اداری، مقاومت ساختاری برخی دستگاه ها در برابر شفافیت، ضعف فرهنگ پاسخگویی و آموزش ناکافی کارکنان اشاره کرد. افزون بر آن، نبود ضمانت اجرای موثر برای الزام نهادها به انتشار اطلاعات، فرآیند رسیدگی ناکارآمد به شکایات و ضعف نظارت بر عملکرد دستگاه ها موانع مهم دیگری در مسیر تحقق عملی این حق محسوب می شوند. این مقاله ضمن بررسی سیر تاریخی، مبانی حقوقی و اهمیت حق دسترسی به اطلاعات عمومی به تحلیل چالش های اجرایی موجود پرداخته و در پایان راهکارهایی برای بهبود نظام اجرایی و ارتقای شفافیت در کشور ارائه می دهد.

کلیدواژه ها:

اطلاعات عمومی ، چالش های اجرایی ، ایران ، حق دسترسی