بررسی آزار در کتاب مخزن الاسرار نظامی و بوستان سعدی

مسئله «آزار»، از جمله مسائل اخلاقی است که در اسلام نیز از آن سخن به میان رفته و ائمه (علیهم السلام) در احادیث بسیاری مسلمانان را از ابتلا به این رذیله اخلاقی بر حذر داشته اند. با وجود اهمیت زیاد این مسئله، پژوهشگران در آثار خود در بیان نکات حکایات اخلاقی مخزن الاسرار و بوستان از اشاره به موضوع «آزار» غفلت کرده اند و یا به صورت گذرا به آن پرداخته و از شرح و تفصیل آن خودداری نموده اند. به همین سبب، نگارنده بر آن شد تا موضوع آزار را از دو جنبه فردی و اجتماعی در کتب مخزن الاسرار و بوستان بررسی کند و به دیدگاه نظامی و سعدی در خصوص آن دست یابد. آنچه که از بررسی اشعار به دست آمد نشان میداد که این مسئله مورد توجه نظامی و سعدی قرار داشته و این دو شاعر بزرگ در اشعارشان مطالبی از رذیله اخلاقی آزار مطرح نموده اند. آنها به مفهوم آزار در دو بعد فردی و اجتماعی پرداخته و از لزوم عقوبت ظالمان سخن به میان راندهاند. میزان توجه سعدی به این مفهوم در کتاب بوستان بیشتر از توجه نظامی در کتاب مخزن الاسرار بود. به نظر میرسد علت این امر این است که کتاب مخزن الاسرار بیشتر جنبه عرفانی دارد و مطالبی که در خصوص ظلم ستیزی در این کتاب بیان شده نیز برخاسته از متن حکومت گنجه و ستمهای حکام این شهر و شهرهای اطراف است. در مجموع اشتراک نظر میان اشعار نظامی و سعدی درباره «آزار»، بیشتر از موارد اختلافی بود و این موضوع نیز از وحدت دینی شاعران مذکور نشات میگیرد.

کلیدواژه ها:

مخزن الاسرار ، نظامی ، بوستان سعدی ، آزار