بازنمایی طبقه کارگر در فصل «نان» علی اشرف درویشیان و «مادر» ماکسیم گورکی: مطالعه تطبیقی با رویکرد جامعه شناختی در ادبیات ایران و روسیه

خلاصه پژوهش حاضر با رویکردی تطبیقی و جامعه شناختی به بررسی بازنمایی طبقه کارگر در دو اثر ادبی برجسته، یعنی فصل نان از علی اشرف درویشیان و مادر از ماکسیم گورکی می پردازد. این دو اثر علی رغم تفاوتهای زمانی و جغرافیایی، از نظر دغدغه های اجتماعی پرداخت به فرودستان و بهره گیری از عناصر رئالیسم، اجتماعی دارای اشتراکاتی قابل توجه اند. هدف این مطالعه، تحلیل تفاوت ها و شباهت های رویکرد دو نویسنده به طبقه کارگر بررسی تاثیر زمینه های تاریخی-اجتماعی ایران و روسیه در قرن بیستم بر شکل گیری دیدگاه های آن ها و ارزیابی نقش ایدئولوژی در جهت دهی به روایت هاست. روش تحقیق در این مقاله تحلیل محتوای تطبیقی همراه با چارچوب نظری جامعه شناسی ادبیات بر پایه آراء لوکاچ، مارکس و گلدمن است. یافته های تحقیق نشان می دهد که گورکی با تکیه بر بستر اجتماعی انقلابی روسیه تزاری و جریان بلشویکی طبقه کارگر را به مثابه نیرویی تاریخی و آگاه بازنمایی می کند در حالی که درویشیان در فضای سیاسی بسته ایران پهلوی بیشتر به روایت خرد فردی و انتقادی از رنج و استیصال طبقه فرودست می پردازد. مقاله نتیجه می گیرد که زمینه تاریخی، ساختار طبقاتی و ظرفیت های نهادی در هر کشور تاثیر تعیین کننده ای بر نوع بازنمایی طبقه کارگر در ادبیات معاصر داشته اند.

کلیدواژه ها:

طبقه کارگر ، رئالیسم سوسیالیستی ، جامعه شناسی ، ادبیات تطبیق ، ادبی روایت اجتماعی ، بستر تاریخی ، ایدئولوژی ، علی اشرف درویشیان ، ماکسیم گورکی