تحلیل آماری روابط بین پارامترهای جوی و رخداد زمین لرزه های بزرگ در ایران

ایران واقع در کمربند لرزه خیز آلپ هیمالیا در معرض ریسک بالای زمین لرزههای ویرانگر قرار دارد. با وجود پیشرفتهای چشمگیر در سامانه های مانیتورینگ ژئوفیزیکی، پیش بینی کوتاه مدت زمین لرزه همچنان به عنوان یک چالش علمی مطرح است. این پژوهش با تمرکز بر پیش نشانگرهای جوی تکتونیکی به تحلیل آماری ناهنجاریهای پارامترهای سینوپتیکی پیش از رخداد زمین لرزه در بازه زمانی ۱۳۹۰-۱۴۰۲ پرداخته است. دادههای برخی پارامترهای سینوپتیکی از جمله دمای هوا، دمای خاک، درصد رطوبت نسبی و شار گرمای نهان سطحی از شبکه ایستگاههای سینوپتیک سازمان هواشناسی ایران و پایگاه دادههای NOAA NCEP/NCAR استخراج شد. پردازش دادهها نشان داد که در بازه ۷۲ روز پیش از زمین لرزه، ناهنجاریهای معنی دار در پارامترهای فوق رخ میدهد. به طور خاص، افزایش شار گرمای نهان سطحی تا ۳۰ درصد نسبت به پایه اقلیمی در مناطق گسلی فعال مشاهده شد. همچنین تحلیل رگرسیون چندمتغیره حاکی از وابستگی شدت ناهنجاریها به عمق کانونی زمین لرزه و فاصله ایستگاه از گسل است. این یافتهها همسو با فرضیه مکانیسم انتشار گازهای رادون و تغییرات تنش کرنشی پوسته پیش از زمین لرزه است.

کلیدواژه ها:

پیش نشانگرهای لرزه ای ، ناهنجاریهای سینوپتیکی ، تحلیل آماری چندمتغیره ، شار گرمای نهان سطحی ، مکانیسم انتشار