نگرشی بر کانی سازی زئولیت در منطقه هشتجین واقع در استان اردبیل

منطقه مورد مطالعه در جنوب استان اردبیل و در فاصله ۲۰ کیلومتری شمال غرب شهرستان هشتجین واقع شده است. بلورهای زئولیت در منطقه مورد مطالعه به رنگ زرد کمرنگ و اغلب با آرایش شعاعی به صورت رگه های و پرکننده فضای خالی به طور پراکنده در داخل سنگ میزبان توفی دگرسان شده تشکیل شده اند. بر اساس نتایج به دست آمده از آنالیز XRF نمونه های برداشت شده از گدازه های منطقه ترکیب تراکی آندزیتی دارند. توفها در منطقه مورد مطالعه به شدت دگرسانی شده اند و بخش قابل توجهی از آنها با تغییر رنگ حاصل از رسی شدن به صورت لکه های زرد تا قهوه ای روشن دیده می شوند. مطالعه مقاطع میکروسکوپی تهیه شده از این واحد نشان می دهد فلدسپارها که درشت بلورهای اصلی را تشکیل داده اند اغلب به صورت بخشی یا کامل به کانیهای، رسی سریسیت و کلسیت تجزیه شده اند. علاوه بر آنها مقادیری کلریت و کلسیت نیز در در زمینه سنگ تشکیل شده است که عمدتا حفرات و شکستگی ها را پر کرده اند. نتیجه آنالیز XRD از زئولیت ها نشان دهنده کانی استیلبیت به عنوان فاز اصلی همراه با مقادیری کوارتز به عنوان فاز فرعی است با توجه به نتایج آنالیز EMP نمونه های زئولیتی از نوع کلسیک حاوی سدیم هستند توسعه بلورهای درشت زئولیت نشان دهنده تشکیل زئولیت ها توسط سیالات گرمابی است بر اساس شواهد کانی شناسی تصور می شود که محلول های گرمابی قلیایی بوده و pH در حدود ۸-۹ و دمایی بین ۱۰۰ ۵۰ درجه سانتیگراد داشته اند با توجه به شواهد چنین برداشت می شود که ترکیبات شیشه ای سنگهای آتشفشانی به ویژه واحد توفی در کنار تخریب فلدسپارهای پلاژیک توسط سیالات گرمابی مواد لازم برای تشکیل استیلبیت را فراهم کرده و با چرخش در داخل حفرات شکستگی ها و فضاهای باز موجود در واحدهای آتشفشانی در مناطق نزدیک به سطح که دمای پایین تری داشته اند سبب ترسیب استیلبیت شده اند.

کلیدواژه ها:

زئولیت ، استیلبیت ، ولکانیک هشتجین