هوش مصنوعی در برنامه ریزی پایدار برای شناسایی و تحلیل زاغه نشینی های شهری

رشد فزاینده ی شهرنشینی در دهه های اخیر، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، منجر به گسترش پدیده ی پیچیده ی زاغه نشینی یا سکونتگاه های غیررسمی شده است. این مناطق، که غالبا در حاشیه ی شهرها شکل می گیرند، با چالش های متعددی نظیر کمبود زیرساخت های اساسی، دسترسی نابرابر به خدمات بهداشتی، فقر شهری، و آسیب پذیری در برابر مخاطرات محیطی روبه رو هستند. شناسایی و تحلیل دقیق این سکونتگاه ها، گامی حیاتی در جهت برنامه ریزی پایدار شهری و ارتقای کیفیت زندگی ساکنان آن هاست. با این حال، روش های سنتی مطالعات میدانی، به دلیل هزینه بر بودن، زمان بری و محدودیت پوشش جغرافیایی، کارایی لازم را در مقیاس کلان ندارند. این پژوهش، با رویکرد بررسی نظام مند (Systematic Review) و تحلیل ۵۹ مقاله ی علمی از انتشارات الزویر، به بررسی نقش و کاربرد هوش مصنوعی (AI)، سنجش از دور (RS) و سیستم های اطلاعات جغرافیایی (GIS) در شناسایی، پایش و تحلیل زاغه ها می پردازد. یافته ها نشان می دهند که عوامل محیطی (مانند آلودگی و آسیب پذیری در برابر سیل)، اجتماعی (مانند نابرابری در دسترسی به خدمات) و اقتصادی (مانند فقر و کمبود زیرساخت) در گسترش زاغه نشینی نقش کلیدی دارند. همچنین، استفاده از فناوری های نوین نظیر یادگیری ماشین بدون ناظر، یادگیری عمیق، و تحلیل های مکانی- زمانی، راهکارهای کارآمدی برای شناسایی و تحلیل دقیق این مناطق فراهم می آورد. نتایج نشان می دهند که هوش مصنوعی و فناوری های مرتبط می توانند در بهبود خدمات بهداشتی، بهینه سازی مدیریت شهری و زیرساخت ها، و تقویت توسعه پایدار و اقتصادی در این مناطق موثر باشند. این پژوهش، با تاکید بر ضرورت تلفیق رویکردهای فناورانه و مشارکتی، چارچوبی برای برنامه ریزی شهری مبتنی بر شواهد جهت ارتقای کیفیت زندگی ساکنان زاغه نشین ارایه می دهد.

کلیدواژه ها:

هوش مصنوعی ، سنجش از دور ، سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) ، زاغه نشینی ، سکونتگاه های غیررسمی ، یادگیری ماشین