کاوشی در مفهوم مسئولیت اجتماعی اسلامی

مسئولیت اجتماعی شرکت ها در دهه های اخیر به یکی از مباحث کلیدی در حوزه مدیریت و اخلاق سازمانی تبدیل شده است. با وجود گستردگی پژوهش های انجام شده در این زمینه، بررسی مفهوم مسئولیت اجتماعی از دیدگاه اسلام، به ویژه در چارچوب مکتب تشیع، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر، شناسایی و تبیین مفاهیم و مولفه های اصلی مسئولیت اجتماعی اسلامی با تاکید بر مبانی قرآنی، روایی و دیدگاه متفکران اسلامی است.این مطالعه از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، کیفی و توصیفی–تحلیلی است و داده ها از طریق مطالعه اسنادی و تحلیل محتوای کیفی متون دینی و منابع علمی گردآوری و تحلیل شده اند. در این فرایند، آیات قرآن کریم، احادیث پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع)، و همچنین آثار اندیشمندان اسلامی مورد بررسی عمیق قرار گرفتند تا مضامین اصلی مرتبط با مسئولیت اجتماعی استخراج شود.یافته ها نشان داد که در نظام فکری اسلام، مسئولیت اجتماعی مفهومی الهی و درونی است که ریشه در اصولی همچون توحید، عدالت، احسان، تعاون، انفاق، وقف و رعایت حقوق مردم دارد. در دیدگاه اسلامی، انجام کار نیک تنها در صورتی ارزشمند است که با نیت قرب الهی همراه باشد و هدف آن صرفا جلب رضای خداوند و خدمت به خلق باشد، نه کسب شهرت یا منفعت مادی.در نتیجه، مسئولیت اجتماعی اسلامی الگویی تکلیف محور، خدامحور و انسان محور است که می تواند مبنای طراحی مدل های بومی برای سازمان های اسلامی و اصلاح نگرش اخلاقی مدیران در جوامع مسلمان قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

مسئولیت اجتماعی اسلامی ، تحلیل محتوای کیفی ، نیت الهی ، عدالت ، انفاق ، اخلاق اسلامی