بررسی تجربی اثرات بیمه های درمان بر عدالت سلامت در ایران با استفاده از مدل های پانل غیرخطی و آستانه ای

هدف از این پژوهش بررسی نقش و اثرات بیمه های درمان در ارتقای عدالت سلامت در ایران طی دوره زمانی ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۳ است. در این مطالعه با بهره گیری از داده های ترکیبی (پانلی) ۳۱ استان کشور و استفاده از مدل های رگرسیونی غیرخطی و آستانه ای روابط علی میان پوشش بیمه های درمانی، شاخص عدالت در دسترسی به خدمات سلامت و متغیرهای میانجی و تعدیل گر تحلیل شده است. نتایج نشان داد که افزایش پوشش بیمه ای در سطح استان ها منجر به کاهش پرداخت از جیب و بهبود دسترسی خانوارها به خدمات سلامت شده و از طریق بهبود رفاه اقتصادی، عدالت سلامت را ارتقا می دهد. در گام دوم با استفاده از مدل آستانه ای (Hansen Threshold Model) اثر هزینه های عمومی سلامت بر عدالت سلامت تحت تاثیر ظرفیت مالی دولت های محلی ارزیابی شد. یافته ها نشان دادند که در استان هایی با ظرفیت مالی بالاتر از سطح آستانه، تاثیر هزینه های سلامت دولت بر عدالت به طور معناداری بیشتر است. در گام سوم، تاثیر شاخص هماهنگی نهادی بین بیمه ها و کاهش همپوشانی پوشش ها بر عدالت سلامت با نقش تعدیل گر کیفیت تنظیم گری بررسی شد. نتایج بیانگر آن است که کیفیت بالای نظارت و حکمرانی سلامت اثربخشی هماهنگی نهادی بیمه ها را به طور چشمگیری افزایش می دهد. در مجموع، نتایج پژوهش نشان می دهد که بیمه های درمانی زمانی موجب عدالت واقعی در سلامت می شوند که با ارتقای ظرفیت مالی استان ها، بهبود حکمرانی بیمه ای و تقویت هماهنگی بین نهادهای بیمه گر همراه باشند. بر این اساس سیاست گذاران حوزه سلامت باید بر توسعه پوشش موثر، بیمه های کارآمدی هزینه های سلامت و اصلاح ساختار نظارتی تمرکز ویژه ای داشته باشند.

کلیدواژه ها:

بیمه درمان ، عدالت در سلامت ، مدل پانل غیرخطی ، مدل آستانه ای ، رفاه خانوار ، ظرفیت مالی دولت ، حکمرانی سلامت