بررسی اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر کاهش استرس و بهبود خودتنظیمی دانش آموزان

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی آموزش ذهن آگاهی (مایندفولنس) بر کاهش استرس و بهبود خودتنظیمی دانش آموزان متوسطه در مدارس بندرعباس انجام پذیرفت. با توجه به افزایش فشارهای تحصیلی، اجتماعی و خانوادگی، دانش آموزان جنوب ایران بیش از گذشته با سطوح بالای استرس و مشکلات تنظیم هیجانی روبه رو هستند که بر کیفیت یادگیری، انگیزه و سلامت روانی آنان تاثیرگذار می باشد. ذهن آگاهی به عنوان رویکردی نوین و مبتنی بر تمرکز بر لحظه اکنون، در مطالعات بین المللی و برخی پژوهش های داخلی به عنوان راهبردی موثر برای کاهش اضطراب، استرس و بهبود خودتنظیمی معرفی شده است. در این پژوهش با استفاده از روش نیمه تجربی و طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل، ۶۰ دانش آموز پایه نهم به صورت تصادفی انتخاب و به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. گروه آزمایش طی ۸ جلسه ۶۰ دقیقه ای تحت آموزش ذهن آگاهی مبتنی بر پروتکل کابات زین با اصلاحات بومی قرار گرفتند؛ گروه کنترل آموزش ویژه ای دریافت نکردند. داده ها با پرسش نامه استرس دانش آموزی فیلیپس و مقیاس خودتنظیمی کانولی جمع آوری و با آزمون کوواریانس تحلیل شد. نتایج نشان داد آموزش ذهن آگاهی به طور معناداری سبب کاهش استرس و بهبود مولفه های خودتنظیمی (کنترل هیجان، مدیریت تکالیف و تصمیم گیری) در گروه آزمایش گردید. همچنین، مصاحبه های کیفی با معلمان و دانش آموزان بیانگر افزایش انعطاف پذیری روانی، آگاهی هیجانی و افزایش انگیزه تحصیلی در اثر این آموزش بود. یافته ها بر اهمیت تلفیق رویکردهای نوین روان شناختی در برنامه مدارس جنوب تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

ذهن آگاهی ، استرس ، خودتنظیمی ، رفتارهای مقابله ای ، مدارس جنوب ایران