تاثیر روش های تدریس مبتنی بر پروژه بر افزایش تفکر انتقادی و خلاقیت دانش آموزان

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر روش تدریس مبتنی بر پروژه (Project-Based Learning – PBL) بر تفکر انتقادی و خلاقیت دانش آموزان مدارس ابتدایی ناحیه سه کرمانشاه در سال تحصیلی ۱۴۰۳–۱۴۰۴ انجام شد. اهمیت این پژوهش از آنجا ناشی می شود که مهارت های تفکر انتقادی و خلاقیت از جمله توانمندی های ضروری قرن بیست ویکم به شمار می روند و بسیاری از روش های سنتی آموزشی توان کافی برای پرورش این مهارت ها ندارند. این مطالعه از نوع نیمه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون بود و جامعه آماری شامل دانش آموزان پایه های چهارم و پنجم مدارس ابتدایی ناحیه سه کرمانشاه بود. نمونه پژوهش شامل ۱۶۰ دانش آموز (۸۰ نفر گروه آزمایش و ۸۰ نفر گروه کنترل) به روش نمونه گیری خوشه ای و تصادفی چندمرحله ای انتخاب شد. گروه آزمایش تحت برنامه آموزشی مبتنی بر پروژه قرار گرفت و گروه کنترل به روش سنتی آموزش دید. ابزار جمع آوری داده ها شامل پرسشنامه تفکر انتقادی واتسون و گلدینگ و پرسشنامه خلاقیت تورنس بود که اعتبار و پایایی آن ها توسط محقق تایید شد. یافته ها نشان داد که میانگین نمرات تفکر انتقادی و خلاقیت گروه آزمایش پس از اجرای PBL به طور معناداری بالاتر از گروه کنترل بود. تحلیل آماری با استفاده از ANCOVA نشان داد که تفاوت بین گروه ها از نظر تفکر انتقادی (F = ۳۶.۷۴, p < ۰.۰۰۱) و خلاقیت (F = ۲۹.۸۶, p < ۰.۰۰۱) معنادار است. این نتایج نشان می دهد که PBL با فراهم کردن محیط یادگیری فعال، فرصت همکاری گروهی، حل مسئله و ارائه محصول عملی، توانسته مهارت های شناختی و نوآورانه دانش آموزان را تقویت کند. بر اساس یافته ها، می توان نتیجه گرفت که به کارگیری روش تدریس مبتنی بر پروژه به عنوان یک راهبرد آموزشی فعال و تجربه محور می تواند نقش موثری در ارتقای تفکر انتقادی و خلاقیت دانش آموزان ایفا کند. این پژوهش پیشنهاد می کند که معلمان و طراحان برنامه درسی دروس ابتدایی از PBL استفاده کنند تا یادگیری معنادار، فعال و کاربردی برای دانش آموزان فراهم شود.

کلیدواژه ها:

روش تدریس مبتنی بر پروژه ، تفکر انتقادی ، خلاقیت ، دانش آموزان ابتدایی ، کرمانشاه