الگوهای خلاقانه تدریس علوم تجربی در دوره ابتدایی

هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی و تحلیل نقش الگوهای خلاقانه تدریس در بهبود کیفیت یادگیری علوم تجربی در دوره ابتدایی و ارتقای انگیزش و مهارت های علمی دانش آموزان با تاکید بر مدارس ابتدایی شهر بندرعباس است. با توجه به تحولات نوین آموزشی و ضرورت آموزش مبتنی بر تفکر، پژوهش حاضر تلاش نموده تا کارآمدترین شیوه های تدریس علوم از جمله یادگیری اکتشافی، فعالیت های آزمایشگاهی، پروژه محور، یادگیری مبتنی بر بازی و روش های تلفیقی را با نیازهای مدارس ابتدایی ایران و امکانات منطقه جنوب کشور تطبیق دهد. روش پژوهش ترکیبی و با استفاده از ابزارهای مختلف همچون پرسشنامه مفاهیم علوم، مشاهده میدانی کلاس های درس، مصاحبه عمیق با معلمان نمونه و تحلیل مطالعات موردی انجام شد. جامعه آماری شامل ۱۳۰ دانش آموز و ۱۵ معلم از مدارس دولتی و غیردولتی بندرعباس در سال تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ بود که با نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. نتایج کمی نشان داد میانگین یادگیری عمیق و انگیزش تحصیلی در گروه هایی که تدریس خلاقانه اجرا شد، به طور معنادار نسبت به گروه های آموزش مرسوم بالاتر است (p<۰.۰۱). یافته های کیفی نیز به افزایش مشارکت، بروز خلاقیت، رشد علاقه به پژوهش و تقویت مهارت حل مسئله اشاره داشت. با وجود موانعی نظیر کمبود امکانات آزمایشگاهی و دانش فنی برخی معلمان، اجرای تدریس خلاق با تکیه بر امکانات بومی و همکاری جمعی امکان پذیر ارزیابی شد. پژوهش با ارایه بسته راهکارهای کاربردی و برنامه های مدرسه محور، لزوم بازنگری در آموزش علوم و حمایت از معلمان برای به کارگیری الگوهای نو را برجسته می سازد. نتایج این تحقیق می تواند به مدیران، معلمان و سیاست گذاران آموزش ابتدایی در طراحی برنامه های آموزشی موثر و انگیزشی تر یاری رساند.این پژوهش، شناسایی و تحلیل الگوهای خلاقانه تدریس علوم تجربی و بررسی تاثیر آن ها بر یادگیری مفهومی، انگیزش و مهارت حل مسئله دانش آموزان ابتدایی در مدارس بندرعباس است. پژوهش به روش ترکیبی (کمی و کیفی) و با نمونه ۱۳۰ نفر از دانش آموزان و ۱۵ نفر معلم منتخب اجرا شد. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل پرسشنامه درک مفاهیم علوم، مصاحبه با معلمان، مشاهده کلاس و آزمون عملکردی بود. نتایج نشان داد اجرای الگوهای خلاقانه مانند آموزش اکتشافی، آزمایشگاهی، پروژه محور، بازی محور و تدریس ترکیبی به طور معناداری موجب ارتقای انگیزه، افزایش یادگیری عمیق و رشد خلاقیت علمی شد. همچنین موانعی نظیر کمبود زمان، امکانات آزمایشگاهی و دانش روش های نو از نگرانی های معلمان گزارش شد. پژوهش ضمن ارائه پیشنهادهای اجرایی و برنامه های توانمندسازی معلمان، بر ضرورت نهادینه سازی رویکردهای نوین و تلفیقی برای تدریس علوم تجربی در مدارس ابتدایی تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

الگوهای تدریس ، علوم تجربی ، آموزش خلاقیت ، یادگیری اکتشافی ، پروژه محور ، مدارس ابتدایی ، انگیزش تحصیلی