آسیب شناسی مفهومی برداشت ها از واژه «تباکی» در هندسه دینی با رویکرد لغت پژوهانه

تباکی نمودن یکی از اعمال مورد توصیه اسلام است که برای مواضع مختلفی مانند دعا، تلاوت قرآن، نماز و سوگواری سیدالشهداء علیه السلام وارد شده است. با عنایت به توصیه اهل بیت علیهم السلام به این عمل و کثرت تبلیغاتی حول این کلمه به خصوص در مسئله اقامه عزا، بیان معنای دقیق این واژه و حفظ آن از تحریف معنوی، گامی مهم در تبیین آداب اسلامی و ترویج فرهنگ صحیح عزاداری است. معنای رایجی که برای تباکی مطرح می گردد، تظاهر به گریه است؛ یعنی ظاهر ساختن حالت گریه بدون گریه کردن حقیقی. در کنار این معنا، معنای دومی نیز تحت عنوان «تکلف بکاء» بیان گردیده است. تعمق در این معنا، نشان می دهد که منظور از آن، اراده گریه و تکلیف نمودن آن بر خود به همراه مشقت و سختی است. این مقاله با ارائه تاریخچه گزارش هر دو معنا، به روش توصیفی-تحلیلی و با رویکرد لغت پژوهانه به واکاوی و تبیین کامل آن دو می پردازد و در گام بعدی، با سنجش اعتبار گزارش ها و تطبیق مستقیم معانی با استعمالات واژه «تباکی» در روایات، معنای نخست را ناصواب، و معنای تکلف بکاء را صحیح می داند که با لحاظ این معنا، شبهه جواز ریا اساسا مطرح نمی گردد. عواملی همچون تمسک به معنای تظاهر، به عنوان یکی از معانی غالب باب تفاعل، جایگاه علمای معتقد به معنای تظاهر و همچنین عامل ترجمه ناصحیح و عدم رعایت ظرافت های اصیل عربی، سبب برداشت و رواج معنای نادرست تظاهر از تباکی شده اند.

کلیدواژه ها:

تباکی ، تظاهر به گریه ، ریا ، عزاداری امام حسین(ع) ، فقه الحدیث