نقش تربیت معنوی در سلامت روان و رشد اخلاقی دانش آموزان با تاکید بر آموزه های دینی

تربیت معنوی به عنوان یکی از بنیادی ترین ابعاد پرورش انسان، نقشی تعیین کننده در سلامت روان، رفتار اخلاقی و شکل گیری هویت پایدار در دانش آموزان دارد. این پژوهش با مشارکت چهار معلم از استان های فارس، تهران و خوزستان و با رشته های تحصیلی متنوع در حوزه های الهیات و معارف اسلامی، روان شناسی، آموزش ابتدایی و علوم قرآن و حدیث انجام شده و هدف آن بررسی پیوند میان آموزه های دینی و ارتقای کیفیت زندگی روانی–اخلاقی دانش آموزان است.بر این اساس، از یک سو آموزه های قرآنی و روایی مرتبط با تربیت اخلاقی و آرامش درونی تحلیل شده و از سوی دیگر یافته های روان شناسی تربیتی درباره نیازهای هیجانی–شناختی کودکان تبیین گردیده است. نتایج نشان می دهد که تربیت معنوی — هنگامی که با رویکردی متعادل، انگیزشی و متناسب با سن دانش آموزان در مدارس ابتدایی اجرا شود — می تواند موثرترین عامل در کاهش اضطراب، افزایش تاب آوری، تقویت عزت نفس، رشد همدلی، مسئولیت پذیری و شکل گیری رفتارهای مطلوب اخلاقی باشد.مطالعه حاضر همچنین به دلیل تنوع جغرافیایی و فرهنگی مناطق مشارکت کننده (شیراز، بهارستان تهران، اندیمشک) نشان می دهد که گرچه شرایط اجتماعی و فرهنگی متفاوت اند، اما نیاز دانش آموزان به معنا، آرامش و راهنمایی اخلاقی امری مشترک است و آموزه های دینی قابلیت پاسخ گویی به این نیاز را در تمام بسترها دارند. با توجه به تجربیات حرفه ای معلمان شرکت کننده—از معاونت پرورشی تا دبیری الهیات—تربیت معنوی زمانی بیشترین اثر را دارد که مدرسه، خانواده و برنامه های پرورشی در یک مسیر هماهنگ قرار گیرند و آموزش اخلاق مبتنی بر محبت، گفت وگو و تجربه عملی باشد، نه صرفا آموزش نظری.این پژوهش می تواند الگویی عملی برای مدارس در جهت پیوند میان آموزش رسمی و تربیت معنوی ارائه دهد و راهکارهایی برای ارتقای سلامت روان و تقویت ارزش های اخلاقی متناسب با نیازهای نسل امروز پیشنهاد می کند.

کلیدواژه ها:

تربیت معنوی ، سلامت روان ، رشد اخلاقی ، آموزه های دینی ، قرآن و حدیث ، روان شناسی تربیتی ، آموزش ابتدایی ، پرورش دانش آموز ، تاب آوری ، ارزش های اخلاق.