بررسی اهمیت و تاثیرات بازی درمانی در بهبود یادگیری و تعاملات اجتماعی دانش آموزان اوتیسم

اختلال طیف اوتیسم (Autism Spectrum Disorder - ASD) یکی از پیچیده ترین و چالش برانگیزترین اختلالات رشدی است که با نقص در مهارت های ارتباطی، تعاملات اجتماعی و الگوهای رفتاری تکراری و محدود مشخص می شود. کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب در درک احساسات دیگران، بیان عواطف خود، برقراری ارتباط موثر، و مشارکت در فعالیت های جمعی دچار دشواری اند. این ویژگی ها سبب می شوند که روند یادگیری آنان در محیط های آموزشی سنتی با مشکلات فراوانی همراه باشد و نیازمند روش ها و مداخلات ویژه و چندبعدی برای ارتقای عملکرد شناختی، عاطفی و اجتماعی شان باشند. در این میان، بازی درمانی به عنوان یکی از موثرترین و انسان محورترین رویکردهای مداخله ای، نقش برجسته ای در بهبود یادگیری، رشد عاطفی و افزایش مهارت های اجتماعی دانش آموزان اوتیسم ایفا می کند. بازی از نخستین و بنیادی ترین ابزارهای رشد و یادگیری در دوران کودکی است. کودکان از طریق بازی دنیای پیرامون خود را می شناسند، احساسات خود را بیان می کنند، روابط اجتماعی را تجربه می نمایند و به شکلی طبیعی و لذت بخش به یادگیری مفاهیم و مهارت های جدید می پردازند. در واقع، بازی زبان مشترک کودکان است؛ زبانی که به آنان اجازه می دهد بدون وابستگی به توانایی های کلامی یا مهارت های پیچیده ی شناختی، احساسات و نیازهای خود را بروز دهند. در مورد کودکان مبتلا به اوتیسم، که اغلب در برقراری ارتباط کلامی و اجتماعی با دیگران ناتوان هستند، بازی درمانی (Play Therapy) راهی مطمئن و موثر برای ورود به دنیای درونی آنان و کمک به رشد متوازن عاطفی و شناختی به شمار می رود.از منظر روان شناختی، بازی درمانی فرصتی فراهم می آورد تا کودک در محیطی ایمن و حمایتگر احساس پذیرش و درک شدن را تجربه کند. این احساس امنیت و اعتماد، زمینه ساز کاهش اضطراب، افزایش خودابرازی و رشد تدریجی مهارت های اجتماعی است. از منظر آموزشی نیز، بازی درمانی می تواند به عنوان یک ابزار آموزشی غیرمستقیم به کار رود و به بهبود فرآیند یادگیری مفاهیم پایه ای مانند رنگ ها، اشکال، اعداد و حروف کمک کند. بازی های آموزشی در قالب تعاملات لذت بخش، یادگیری را از حالت تحمیل شده و خشک خارج کرده و آن را به تجربه ای معنادار و انگیزشی برای کودک تبدیل می نمایند.در این پژوهش که به شیوه مروری و با مطالعه کتابخانه ای و مراجعه به مقاله ها و تحقیق های چاپ شده و مطالب دیجیتالی گرد آوری شده است و سعی بر آن شده که به بررسی اهمیت و تاثیرات بازی درمانی در بهبود یادگیری و تعاملات اجتماعی دانش آموزان اوتیسم پرداخته شود. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که بازی درمانی می تواند به بهبود قابل توجهی در توجه و تمرکز، مهارت های ارتباطی، درک هیجانات، توانایی در تقلید و درک نقش های اجتماعی در کودکان اوتیسم منجر شود. استفاده از روش های مختلف بازی درمانی مانند بازی درمانی فردمحور، بازی درمانی ساختاری، بازی درمانی گروهی، بازی با نقش آفرینی، بازی های حسی-حرکتی و بازی های مبتنی بر هنر (نقاشی، موسیقی، نمایش) می تواند موجب تحریک نواحی مختلف مغز و در نتیجه رشد مهارت های اجتماعی و شناختی گردد.

کلیدواژه ها:

اوتیسم ، دانش آموزان ، بازی درمانی ، یادگیری ، تعاملات اجتماعی