مطالعه کیفی درک معلمان از نقش “هنر ذهن آگاهی محیطی” در کاهش اضطراب دانش آموزان

هدف از پژوهش حاضر، کاوش عمیق درک و تجربه زیسته معلمان مدارس ابتدایی و متوسطه ایران از نقش «هنر ذهن آگاهی محیطی» در کاهش اضطراب دانش آموزان بود. این مطالعه کیفی با رویکرد پدیدارشناسی و با مشارکت ۲۸ معلم (۱۸ زن و ۱۰ مرد) از مدارس شهرهای تهران، مشهد، اصفهان و شیراز انجام شد. داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته عمیق و تحلیل مضمونی جمع آوری و تحلیل شدند. یافته ها در پنج مضمون اصلی و هجده زیرمضمون سازمان دهی شد. معلمان هنر ذهن آگاهی محیطی را «داروی طبیعی و رایگان مدرسه» توصیف کردند و فعالیت هایی نظیر نقاشی در حیاط، عکاسی ذهن آگاهانه، ساخت لندآرت و گوش دادن آگاهانه به صداهای طبیعت را موثرترین راهکارهای کاهش اضطراب امتحان، اضطراب اجتماعی و نشانه های جسمانی اضطراب دانستند. آن ها تاکید کردند که حضور گرم و همراهی خود معلم مهم ترین عامل موفقیت این فعالیت هاست. مهم ترین موانع از دیدگاه معلمان عبارت بودند از: برنامه درسی فشرده، نبود فضای سبز کافی، مقاومت برخی اولیا و همکاران و فقدان آموزش رسمی معلمان در این حوزه. معلمان پیشنهاد دادند که فعالیت های کوتاه ۱۰-۱۵ دقیقه ای هنر ذهن آگاهی محیطی در زنگ تفریح یا ابتدای هر درس گنجانده شود و دوره های ضمن خدمت ویژه این مهارت برای معلمان برگزار گردد. نتایج نشان داد که هنر ذهن آگاهی محیطی نه تنها اضطراب را به طور فوری کاهش می دهد، بلکه با تقویت حس تعلق به طبیعت و خودتنظیمی هیجانی، تاب آوری بلندمدت دانش آموزان را نیز افزایش می دهد. این پژوهش بر ضرورت بازنگری در طراحی حیاط مدارس و یکپارچه سازی فعالیت های هنری-طبیعت محور در برنامه درسی تاکید می کند.

کلیدواژه ها:

هنر ذهن آگاهی محیطی ، کاهش اضطراب دانش آموزی ، تجربه معلمان ، فضای سبز مدرسه ، سلامت روان تحصیلی