تحلیل بازتولید خشونت نمادین در منظومه لیلی و مجنون نظامی گنجوی

پژوهش حاضر با استفاده از چارچوب نظری پییر بوردیو درباره خشونت نمادین و همچنین رویکردهای نقد گفتمان به تحلیل سازوکارهای بازتولید خشونت نمادین در عشق تراژیک لیلی و مجنون سروده حکیم نظامی گنجوی می پردازد. این مطالعه نشان می دهد که چگونه ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و زبانی در متن داستان عشق تراژیک را به مثابه ابزاری برای تثبیت سلسله مراتب قدرت و هنجارهای مسلط بازتولید می کنند. در این اثر رنج عاشقانه نه تنها به عنوان سرنوشتی اجتناب ناپذیر، بلکه به عنوان ابزار مشروعیت بخش به نظم موجود تصویر می شود. نظامی با تکیه بر ادبیات عرفانی و تقدیرگرایی، و به شیوه ای متناقض، نما هم از عشق به مثابه نیروی رهایی بخش یاد می کند و هم آن را در خدمت بازتولید ساختارهای سرکوبگر قرار می دهد. این مقاله با مقایسه تطبیقی دو متن درصدد است نشان دهد که چگونه گفتمان عشق، تراژیک علیرغم ادعای فراتاریخی بودن، در بافتارهای خاص فرهنگی - اجتماعی به ابزاری برای تداوم خشونت ساختاری تبدیل می شود. یافته ها نشان داد که ادبیات به مثابه ابزاری، گفتمانی نه تنها واقعیت های اجتماعی را بازتاب می دهد بلکه در ساختن هنجارهایی جدید برای تثبیت سلسله مراتب قدرت مشارکت می کند و تقدیس سازی رنج لیلی و مجنون به ویژه رنج زنانه و تبدیل آن به امری استعلایی و اخلاقی در درون خود محملی برای بازتولید خشونت است.

کلیدواژه ها:

خشونت ، نمادین ، عشق تراژیک ، گفتمان ، لیلی و مجنون ، نظامی گنجوی ، پییر بوردیو