تحلیل و تفسیر اسطوره شناسی داستان اسکندر در شرفنامه نظامی

اسطوره های هر کشوری را می توان نمودی از سنت ها و هنجارهای مردمان آن دانست که براساس اقتضای شرایط، در هر زمان و مکانی خودنمایی می کنند. سقوط هر حکومتی و یا رواج و نشر دین جدید در کشوری طبیعی است که در افکار و عقاید و زندگی مردمان آن جامعه تاثیر می گذارند. اما برخی از باورها هستند که از بین نمی روند و خود را با شرایط جدید تطبیق داده و به حیات خود ادامه می دهند. از جمله آن می توان به باورهای اسطوره ای اشاره کرد که با تغییر حکومت ها و دین ها در ایران از بین نرفتند و همسو با آنها به حیات خود ادامه داده اند. نظامی در اسکندرنامه در دو بخش شرفنامه و اقبال نامه به طور مفصل به نظم داستان اسکندر پرداخته و از او به نیکی یاد کرده است و او را به عنوان پادشاهی جهانگیر معرفی می کند که علاوه بر حکیم و خردمند بودنش، شخصیتی پیامبرگونه نیز گرفته است. هرچند اسکندر شخصیتی تاریخی دارد نه اسطوره ای اما در داستان نظامی نیز وقایع و عنصرهایی را می توان یافت که رنگ و بوی اسطوره ای دارند؛ از جمله می توان به مواردی همچون همراهی خضر با اسکندر، ویژگی های قوم زنگ، کوه پیشگوی، آیینه ساختن اسکندر، دختری که به شکل اژدها در می آید، جامی که هر چه از آن می خورند کم نمی شود، خاکی که موجب خنده ی سپاهیان اسکندر می شود، جادوهایی که بلیناس به کار می بندد، آب حیات، سنگ ریزه ای که در وزن هیچ چیز با آن برابری نمی کند، و کوهی که مردم را به سمت خود فرا می خواند اشاره کرد. بنابراین در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی-توصیفی بر آنیم تا این موارد را در داستان اسکندر در شرفنامه نظامی بررسی کنیم.

کلیدواژه ها:

اسطوره اسکندر ، شرفنامه ، نظامی