شناسایی مولفه ها و مفاهیم تاثیرگذار بر سبک زندگی و معماری خانه های ساخته شده در بافت تاریخی تبریز

سبک زندگی بازتابی از ابعاد عینی فرهنگ، شامل ارزش ها، هنجارها، باورها و الگوهای تعاملات اجتماعی در هر جامعه است و نقشی تعیین کننده در شکل گیری معماری مسکن، به ویژه در بافت های تاریخی ایفا می کند. بافت تاریخی شهر تبریز را می توان، نمونه ای برجسته از تبلور معماری بومی و بازنمایی سبک زندگی ساکنان آن، در دوره های مختلف تاریخی دانست. با ورود جریان های نوین فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در سال های اخیر، تغییراتی محسوس در شیوه های زندگی و به تبع آن در الگوهای کالبدی مسکن در این بافت ها رخ داده است. پرسش اصلی این پژوهش آن است که چه مولفه ها و مفاهیم بنیادینی سبک زندگی و معماری خانه های شکل گرفته در بافت تاریخی تبریز را تحت تاثیر قرار داده اند؟ برای پاسخ به این پرسش، تحقیق با رویکردی کیفی و ماهیت بنیادی انجام شده است. داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته با نمونه گیری هدفمند از۱۴ نفر از خبرگان و متخصصین دانشگاهی که دارای ۲۰ تا ۳۰ سال تجربه تخصصی در حوزه های معماری، شهرسازی و جامعه شناسی هستند، گردآوری و با روش تحلیل مفهومی سه مرحله ای شوارتز-بارکات و کیم (۲۰۰۰) تحلیل گردیده است. یافته ها نشان داد، سبک زندگی تحت تاثیر عوامل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی شکل گرفته است و معماری خانه ها نیز در دو سطح عملکردی و نمادین و از منظر عوامل درونی و بیرونی قابل تحلیل است. در پایان، مدل مفهومی پژوهش شامل پنج بعد، پنج مولفه اصلی و چهارده شاخص ارائه گردیده است که می تواند، مبنایی برای تحلیل و طراحی در فرآیند بازآفرینی بافت های تاریخی قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

بافت تاریخی ، تبریز ، خانه ، سبک زندگی ، معماری