تحلیل معیار های صوری اشعار آوازی غلامحسین بنان در دو برنامه از گل های رنگارنگ رادیو ایران با تکیه بر تطبیق اوزان شعری با ردیف های آوازی عسکری فراهانی، کریمی و دوامی

شعر، نخستین کار ذوقی- ادبی است و موسیقی آوازی از پیوند شعر با آواز حاصل می شود. برنامه «گل ها»، یکی از نخستین برنامه های موسیقی ایرانی بود که بین سال های ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۷ از رادیوایران پخش می شد؛ ازاین رو، گنجینه ای غنی از پیوند شعر و موسیقی محسوب می شود. با تشکیل انجمن موسیقی ملی، موسیقی ایرانی شیوه های اجرایی متنوعی به خود گرفت و غلامحسین بنان، ازجمله خوانندگانی بود که از سال ۱۳۲۱ خوانندگی در رادیو را آغاز کرد. پژوهش حاضر قصد دارد، به بررسی دو شعر آوازی بنان در برنامه «گل های رنگارنگ» بپردازد؛ بدین گونه، پس از تجزیه وتحلیل صوری برنامه ها ازجهت زمانی، دو شعر آوازی، ازجهت وزن، فنون و تکنیک آواز، زیبایی شناسی، شیوه ارائه دستگاه و گوشه، مورد بررسی قرار می گیرد و بعد از منطبق نمودن وزن شعر با ردیف های آوازی عسکری فراهانی، کریمی و دوامی با روش تحلیل محتوای صوتی و بهره گیری از منابع کتابخانه ای در پاسخ به این سوالات: چگونه اجرای موسیقی آوازی غلامحسین بنان توانسته است، مضامین احساسی شعر را در دستگاه های موسیقی ایرانی تشدید و تقویت کند؟ چرا غلامحسین بنان در برخی اجراها از قالب های سنتی ردیف موسیقی ایرانی فاصله گرفته و این تغییرات چه تاثیری بر انتقال مفاهیم شعری و موسیقی داشته اند؟ این نتیجه حاصل می شود: بنان، در بسیاری موارد با استفاده از تکنیک های آواز و درک بالایی که از مفاهیم شعر داشت، دستگاه ها و گوشه هایی را انتخاب می کرد که بتوانند، حس و معنا را تقویت کنند و ازطرفی، کاملا پای بند قالب های ردیف موسیقی ایرانی نبوده است. امید است، این پژوهش بتواند، راه گشایی برای رونق بیشتر ساز و آواز ایرانی باشد.

کلیدواژه ها:

برنامه گل های رنگارنگ ، تلفیق شعر و موسیقی ، غلامحسین بنان ، موسیقی آوازی دستگاهی ، وزن شعر فارسی.