تحلیل تطبیقی مقایسه ی نظام آموزش و پرورش ایران و ژاپن

هدف پژوهش حاضر، ارائه یک تحلیل مروری و تطبیقی جامع میان نظام آموزش و پرورش دو کشور ایران و ژاپن، با تمرکز بر شناسایی تفاوت های ساختاری، فلسفی و اجرایی و پیامدهای ناشی از آن ها است. نظام آموزشی به مثابه ستون فقرات توسعه ی پایدار و سرمایه ی انسانی، نقشی بی بدیل در پیشرفت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ایفا می کند. ایران و ژاپن، به عنوان دو کشور آسیایی با پیشینه های تمدنی غنی، مسیرهای متفاوتی را در مدرن سازی نظام های تربیتی خود پیموده اند. ژاپن، با اتکا به یک سیستم منسجم، منضبط و مهارت محور، به طور مستمر در ارزیابی های بین المللی مانند پیزا و تیمز در رده های برتر قرار گرفته و توانسته است نیروی انسانی متخصص و هماهنگ با نیازهای بازار کار فناورانه خود تربیت کند. در مقابل، نظام آموزشی ایران، علی رغم دستاوردهای قابل توجه در گسترش کمی و پوشش همگانی آموزش رایگان، با چالش های ساختاری عمیقی نظیر تمرکزگرایی شدید، حافظه محوری، سلطه ی آزمون سرنوشت ساز کنکور و شکاف میان مهارت های آموخته شده و نیازهای واقعی جامعه مواجه است. این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و بررسی عمیق اسناد، گزارش های ملی و بین المللی و پژوهش های پیشین، به مقایسه ی مولفه هایی چون فلسفه ی آموزشی، ساختار مدیریتی، برنامه های درسی، روش های تدریس، نظام ارزشیابی، و فرآیندهای تربیت و جایگاه معلم در دو کشور می پردازد. یافته های این بررسی نشان می دهد که تفاوت بنیادین، ریشه در فلسفه ی آموزشی حاکم دارد؛ ژاپن بر «پرورش همه جانبه» فرد و مسئولیت پذیری اجتماعی تاکید دارد، در حالی که ایران بیشتر بر «انتقال دانش» نظری متمرکز است. نتایج این پژوهش می تواند به عنوان مبنایی علمی برای سیاست گذاران و برنامه ریزان درسی ایران جهت بازاندیشی در اصلاحات آموزشی و بومی سازی تجربیات موفق جهانی مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

آموزش و پرورش تطبیقی ، نظام آموزشی ایران ، نظام آموزشی ژاپن ، روش های تدریس ، ارزشیابی تحصیلی ، کنکور ، مهارت های زندگی.