نقش فضای مجازی در فرایند تعلیم و تربیت: تحلیل فرصت ها و تهدیدهای آموزشی در نظام یادگیری معاصر

این مقاله با رویکرد تحلیلی–مفهومی و اتکا به مرور انتقادی پژوهش های داخلی، نسبت فرصت ها و تهدیدهای فضای مجازی در نظام تعلیم و تربیت ایران را بازخوانی می کند. صورت بندی مفهومی مقاله، فناوری را نه ذاتا فرصت و نه تهدید می داند و پیامدهای آموزشی را تابع سه عامل میانجی معرفی می کند که شامل طراحی آموزشی هدفمند، توسعه حرفه ای معلمان و حمایت سازمانی مدرسه است. در زمینه فرصت، گسترش دسترسی و عدالت آموزشی، انعطاف زمانی-مکانی و تقویت خودتنظیمی، شکل گیری جامعه های یادگیری معلمان و تنوع روش های یاددهی و یادگیری می تواند کیفیت را ارتقا دهد. در وجه چالش، افت تعامل تربیتی، شکاف سواد دیجیتال، افزایش بار شناختی و خستگی یادگیرندگان، و ابهام های ارزشی و ارزیابی اصیل کیفیت را تهدید می کند. بر این مبنا، مقاله چارچوبی کاربردی برای مدیریت آگاهانه فضای مجازی پیشنهاد می کند که بر هم سویی سطح کلاس، معلم و مدرسه، تعریف شفاف اهداف، طراحی تکالیف مرحله ای و بازخورد مستمر، ارتقای سواد دیجیتال و تدوین قواعد مدرسه ای برای حضور، تعامل و سنجش تکیه دارد.

کلیدواژه ها:

فضای مجازی ، تعلیم و تربیت ، طراحی آموزشی ، عدالت آموزشی ، سواد دیجیتال ، توسعه حرفه ای معلمان ، جامعه های یادگیری ، ارزیابی تکوینی