بازخوانی ریشه های شهرسازی ایرانی: الهام از میراث کهن برای معماری معاصر

این مقاله به کنکاش عمیقی در اصول، تفکرات و قوانین حاکم بر برنامه ریزی شهری و کالبد فضایی شهرهای ایران باستان (از دوران ماد تا ساسانی) می پردازد. هدف ما، با رویکردی تحلیلی-تاریخی، شناسایی و بررسی ریشه های عمیق شهرسازی ایرانی است. ابتدا، به واکاوی اصولی می پردازیم که اساس شکل گیری کالبد شهر بوده اند و تاثیری شگرف بر آن داشته اند. سپس، فرم و سازمان فضایی شهر را، که خود تجلی مادی و محصول کالبدی آن اصول و مفاهیم هستند، در سیر تحول تاریخی شان مورد بحث و بررسی قرار می دهیم.بدین ترتیب، این پژوهش موضوع را در دو سطح، از عمق به سطح و از سطح به عمق، کاوش می کند؛ چرا که در حوزه معماری و شهرسازی، محتوا و فرم به صورت متقابل بر هم اثر گذاشته و در هم پیوندی عمیق با یکدیگر عمل می کنند. نتایج این مقاله، برخلاف برخی باورهای رایج درباره وارداتی بودن تفکر شهرسازی در ایران، بر این واقعیت تاکید دارد که ایران یکی از کانون های اصلی و تاثیرگذار در شکل گیری و بالندگی مبانی نظری و عملی شهرسازی در جهان بوده است.جوهر اصلی و پایدار بسیاری از این قوانین و اصول، به عنوان میراثی ماندگار، قابلیت انطباق با نیازها و الزامات شهرسازی امروز را دارد و می تواند راهگشای حل بحران های موجود در شهرسازی معاصر باشد. این رویکرد، تلفیقی از بینش فنی و فلسفی است که با اصول نظریه پست مدرنیسم آمیخته شده و می تواند الهام بخش رویکردهای نوین در طراحی شهری باشد.

کلیدواژه ها:

شهرسازی ایران باستان ، برنامه ریزی شهری ، سازمان فضایی ، شهرسازی سنتی ، شهرسازی معاصر ، میراث معماری ، ریشه های شهری