شناسایی و رتبه بندی منابع، قابلیت ها و عوامل بسیج منابع ملی در دوران دفاع مقدس

پژوهش حاضر با هدف بررسی بسیج منابع ملی در دوران دفاع مقدس، مبتنی بر چارچوب نظری پارادایم منبع محور، نظریه قابلیت های پویا، و اجزای نظریه بسیج منابع طراحی شده است. پیشینه تجربی تحقیق نیز با تمرکز بر این دوران تاریخی تحلیل گردید. روش تحقیق ترکیبی (کیفی-کمی) به کار گرفته شد:۱. فاز کیفی: مصاحبه با ۸ نفر از پیشکسوتان و نویسندگان حوزه دفاع مقدس جهت شناسایی منابع، قابلیت ها و عوامل موثر در بسیج منابع.۲. فاز کمی: توزیع پرسشنامه (طراحی شده از یافته های کیفی) میان ۱۳ نفر و رتبه بندی متغیرها با استفاده از آزمون فریدمن.در هر دو فاز، نمونه گیری به روش هدفمند انجام شد.یافته های تحقیق: ۱-شناسایی مولفه ها در فاز کیفی: منابع: ۵ نوع (انسانی، اخلاقی، فرهنگی-اجتماعی، مادی، سازمانی.) قابلیتها: ۵ نوع (انسانی، مدیریتی، سازمانی، اقتصادی، فناورانه.) عوامل موثر: ۱۵ عامل (نقش امام خمینی، مردم، رسانه ها، زنان، نهادها و...).۲- رتبه بندی مولفه ها در فاز کمی:منابع براساس اولویت):۱. انسانی۲. اخلاقی۳. فرهنگی-اجتماعی۴. مادی۵. سازمانی)قابلیتها(۱. انسانی۲. مدیریتی۳. سازمانی۴. اقتصادی۵. فناورانه) عوامل بسیج کننده)امام خمینی (رتبه اول)، مردم، رادیو و تلویزیون، زنان، کمیته های انقلاب، کادر درمان، عشایر، فرهنگ صرفه جویی، روحانیون، ترابری، نوسازی تجهیزات، قومیت ها، دانشجویان و روزنامه ها. نتایج پژوهش نشان می دهد بسیج منابع در دوران دفاع مقدس بر پایه مثلث منابع، قابلیت ها و کفایت فرماندهی استوار بود. این سه عنصر به صورت هماهنگ، امکان بهره برداری بهینه از منابع محدود و تبدیل تهدیدها به فرصتها را فراهم آوردند. یافته ها علاوه بر تبیین الگوی بسیج در گذشته، می تواند چارچوبی برای مدیریت بحران در شرایط مشابه ارائه دهد.

کلیدواژه ها:

دفاع مقدس ، بسیج منابع ، قابلیت های پویا ، مردم