ابعاد حقوقی جنگ غزه 2023 از منظر منشور ملل متحد و دیوان بین المللی دادگستری

جنگ غزه در سال 2023 یکی از برجستهترین مصادیق بحران انسانی و حقوقی دوران معاصراست که بار دیگر اصول بنیادین منشور ملل متحد و قواعد عرفی جلوگیری از توسل به زور را بهچالش کشید. این پژوهش با هدف تحلیل ابعاد حقوقی این جنگ از منظر منشور ملل متحد،حق دفاع مشروع و صالحیت قضایی دیوان بینالمللی دادگستری، به بررسی نسبت میانضرورت نظامی و الزامات حقوق بشردوستانه میپردازد. روش تحقیق، توصیفیتحلیلی و بر پایهمنابع اسنادی و آرای قضایی دیوان شکل گرفته است. یافتهها نشان میدهد که استناد به ماده51 منشور، در بسیاری از بیانیههای سیاسی، خارج از بستر زمانی و مرزهای تفسیر کالسیکانجام شده و در نتیجه مفهوم دفاع مشروع به ابزاری برای مشروعیتبخشی به عملیات نظامیگسترده تبدیل گردیده است. تحلیل تطبیقی میان بحران غزه و رای دیوان در قضیه Nicaragua)1986 (States United .v و نظر مشورتی) 2004 (Opinion Advisory Wall بیانگر آن است کهشروط تناسب، ضرورت و تمایز میان اهداف نظامی و غیرنظامی رعایت نشده است. از منظرحقوق بشردوستانه، تخریب زیرساختهای غیرنظامی و نقض اصل حمایت از جمعیت غیرنظامی،مصداق مسئولیت بینالمللی دولتهاست. مقاله در خاتمه پیشنهاد میکند سازوکارهای نظارتموثرتر شورای امنیت، تقویت جایگاه الزامآور آرای دیوان بینالمللی دادگستری و ایجاد سازوکارشفاف پاسخگویی دولتها در قبال نقض مقررات منشور، ضروری است تا از تکرار آسیبهایفاجعهبار مشابه در نظم بینالملل آینده جلوگیری شود و قواعد بنیادین حقوق بینالملل اعتباراجرایی واقعی بیابند.

کلیدواژه ها:

جنگ غزه ، دفاع مشروع ، منشور ملل متحد ، حقوق بشردوستانه بینالمللی ، دیوان بینالمللی دادگستری.