تحلیل پیامدهای اجتماعی و فضایی اجرای طرح هادی روستایی در روستاهای شهرستان ساوجبلاغ: از سخت گیری ضوابط تا افزایش مهاجرت و آسیب های اجتماعی

چکیده طرح های هادی روستایی طی دهه های گذشته به عنوان ابزار اصلی سیاست گذاری فضایی در ایران تلقی شده اند؛ طرح هایی که هدف شان ایجاد نظم کالبدی، هدایت فعالیت های عمرانی و حفظ سکونت پایدار در مناطق روستایی بوده است. با این حال، در بسیاری از روستاها اجرای سخت گیرانه و غیرمنعطف ضوابط این طرح ها، سبب پیامدهای اجتماعی گسترده ای همچون افزایش مهاجرت به شهرهای اطراف، رشد حاشیه نشینی، تضعیف انسجام خانوادگی و تشدید آسیب های اجتماعی شده است.پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی در هفت روستای فعال شهرستان ساوجبلاغ (عباس آباد کوچک، سعیدآباد، اسماعیل آباد، نمکلان، قاسم آباد بزرگ، حاجی آباد و ایقربلاغ) انجام شده و بر آن است تا با تکیه بر نظریات جامعه شناختی، سازوکار تاثیر اجرای طرح هادی بر رفتارهای جمعیتی، روابط اجتماعی و سلامت روانی جامعه روستایی را واکاوی کند. داده ها از مصاحبه های میدانی، مشاهده اجتماعی و اسناد محلی استخراج شده اند. نتایج نشان داد که سخت گیری ضوابط در زمینه ی ساخت وساز بومی و تخصیص زمین به ساکنان قدیمی، روند مهاجرت، گسترش سکونت های غیررسمی و آسیب های اجتماعی را تشدید کرده است. در مقابل، در روستاهایی که مدیریت محلی مشارکتی بوده، انسجام اجتماعی و سرمایه فرهنگی افزایش یافته است.

کلیدواژه ها:

واژگان کلیدی: طرح هادی روستایی ، مهاجرت ، توسعه روستا ، آسیب های اجتماعی