هوش مصنوعی به عنوان عامل تحول در فرهنگ نوآوری آموزشی

در دهه اخیر، هوش مصنوعی (AI) به عنوان یکی از مهم ترین محرک های دگرگونی در نظام های آموزشی جهان مطرح شده است. این دگرگونی صرفا به کاربرد ابزارهای فناورانه محدود نمی شود، بلکه به تغییر بنیادین در فرهنگ نوآوری آموزشی منجر شده است. فرهنگ نوآوری آموزشی به مجموعه ای از باورها، ارزش ها، نگرش ها و رویه هایی اطلاق می شود که پذیرش خلاقیت، یادگیری مستمر، و استفاده از فناوری های نوین را در فرآیند آموزش ترویج می دهد. هوش مصنوعی با فراهم سازی قابلیت هایی همچون یادگیری تطبیقی، تحلیل کلان داده های آموزشی، سیستم های پشتیبان تصمیم گیری برای معلمان و دستیارهای هوشمند یادگیری برای دانش آموزان، موجب بازتعریف نقش های آموزشی، روش های ارزشیابی و شیوه های تعامل معلم و یادگیرنده گردیده است.از منظر فرهنگی، ظهور AI موجب تقویت فرهنگ یادگیری داده محور و نوآوری مستمر در محیط های آموزشی شده است؛ به گونه ای که مدارس و دانشگاه ها به سمت مدل های یادگیری شخصی سازی شده، تعاملی و میان رشته ای حرکت می کنند. همچنین، هوش مصنوعی چالش هایی را نیز پیش روی این فرهنگ قرار داده است؛ از جمله نگرانی درباره استقلال معلمان، اخلاق داده و بی عدالتی الگوریتمی. این چالش ها ضرورت بازاندیشی در سوادرسانه ای و سواد هوش مصنوعی را آشکار می سازد تا کارگزاران آموزشی بتوانند از ظرفیت های فناوری به گونه ای نقادانه و خلاق استفاده کنند.در مجموع، هوش مصنوعی نه تنها ابزار تحول در یادگیری است، بلکه به عنوان یک عامل فرهنگی، ارزش های جدیدی همچون «یادگیری مادام العمر»، «همکاری انسان–ماشین»، و «مهارت آموزی مبتنی بر داده» را در نظام های آموزشی نهادینه می سازد. بررسی های انجام شده نشان می دهد نهادهای آموزشی که بیشترین موفقیت را در بهره گیری از AI داشته اند، به جای تمرکز صرف بر فناوری، بر ایجاد فرهنگ نوآورانه و باز تاکید کرده اند؛ فرهنگی که در آن همه عناصر نظام آموزشی از سیاست گذار تا دانش آموز به نقش خود در مواجهه خلاق با فناوری واقف اند.