واکاوی تربیتی رفتار فرزندان حضرت یعقوب با یوسف (ع) بر اساس نظریه عقده حقارت آلفرد آدلر

روان کاوی اسلامی قرآنی، شاخه ای از علم روان شناسی است که با کاوش در آیات قدسی قرآن کریم و دیگر متون دینی، به تحلیل عمیق کنش ها و حالات روانی و اجتماعی شخصیت های برجسته در آن می پردازد. شاخه مذکور با نگاهی دقیق، تلاش دارد تا ساحت های پنهان روان انسان را در پیوند با آموزه های وحیانی تفسیر کرده و از این رهگذر، به فهمی ژرف از ماهیت درونی انسان دست یابد. تحلیل تربیتی آیات ۷ تا ۲۰ سوره یوسف، ابعاد روانی و انگیزشی شخصیت برداران ایشان را آشکار می سازد. جستار حاضر که با روش توصیفی تحلیلی بر اساس نظریه آلفرد آدلر و با تاکید بر مفهوم کمال گرایی و برتری جویی افراطی انجام گرفته است، در صدد پاسخ گویی به این مسئله است که رفتار به دور از مهر برادران با یوسف ریشه در چه حالت روحی، روانی و انگیزشی آن ها دارد. نتایج بیانگر آن است که کنش های برادران، متضمن نوعی تعارض درونی به ویژه حسادت و توطئه گری است که در پرتو نظریه مذکور، به مثابه تجلی بارز عقده حقارت و میل مفرط به استعلاء و برتری جویی ظهور می کند. این عقده حقارت، برآمده از احساس «تبعیض» و «حسادت» در برابر جایگاه ممتاز یوسف در قلب یعقوب است که سبب بروز رفتارهایی معطوف به سرکوب و حذف رقیب در ایشان شد. همچنین توطئه چینی و دسیسه های آنان، بازتاب تلاشی ناآگاهانه و نافرجام برای مقابله با این احساس و جبران خلا قدرت، اعتبار و مقبولیتی است که به زعم آدلر، انسان در شرایط فروپاشی روانی به آن متوسل می شود تا بر محدودیت های خود فائق آید و به بازسازی هویت متزلزل خویش بپردازد.

کلیدواژه ها:

قرآن کریم ، فرزندان یعقوب (ع) ، یوسف (ع) ، عقده حقارت ، آلفرد آدلر