تاثیر تحصیلات مادران در پیشرفت تحصیلی دختران در خانواده های ایرانی

تحصیلات مادران به عنوان یکی از عوامل کلیدی در شکل گیری سرمایه انسانی و فرهنگی خانواده، نقش بنیادینی در ارتقاء کیفیت یادگیری و پیشرفت تحصیلی فرزندان، به ویژه دختران ایفا می کند. در جامعه ایرانی، که ساختار خانواده هنوز تا حد زیادی بر پایه الگوهای سنتی و نقش های جنسیتی تعریف می شود، مادران نه تنها به عنوان اولین آموزگاران فرزندان بلکه به عنوان الگوهای زنانه در شکل گیری هویت تحصیلی و اجتماعی دختران نقش برجسته ای دارند. پژوهش حاضر با تمرکز بر تاثیر سطح تحصیلات مادران بر موفقیت تحصیلی دختران، به بررسی چگونگی تاثیرگذاری آگاهی، نگرش، و سبک فرزندپروری مادران تحصیل کرده بر عملکرد تحصیلی فرزندان در محیط مدرسه می پردازد. یافته ها نشان می دهند که افزایش سطح تحصیلات مادران با ارتقای خودکارآمدی تحصیلی، انگیزه درونی، مدیریت زمان، و اعتمادبه نفس در دختران ارتباطی مستقیم و معنادار دارد. همچنین، مادران تحصیل کرده توانایی بیشتری در مشارکت فعال در فرایند یادگیری فرزندان، تعامل موثر با معلمان، و استفاده از منابع حمایتی آموزشی دارند. این عوامل به شکل غیرمستقیم موجب ارتقاء سطح تحصیلی دختران می شوند. در مقابل، مادرانی با تحصیلات پایین تر معمولا به دلیل محدودیت های شناختی یا فرهنگی، کمتر درگیر فرایندهای تحصیلی فرزندان می شوند و همین امر می تواند منجر به کاهش انگیزه یا افت تحصیلی در دختران شود. از منظر جامعه شناختی، تحصیلات مادر نوعی سرمایه فرهنگی محسوب می شود که انتقال آن به فرزندان، شکاف های جنسیتی آموزشی را کاهش داده و زمینه ساز تحقق عدالت آموزشی در سطح خانواده و جامعه خواهد بود. این مقاله با تاکید بر رویکرد کیفی و تحلیل اجتماعی-فرهنگی، پیشنهاد می کند که سیاست های آموزشی و خانواده محور در ایران باید به تقویت نقش آموزشی مادران به ویژه در مناطق کمتر توسعه یافته توجه ویژه داشته باشند تا بتوانند پیشرفت تحصیلی دختران را به عنوان یک عامل مهم در توسعه پایدار انسانی تضمین کنند.

کلیدواژه ها:

تحصیلات مادران ، پیشرفت تحصیلی دختران ، خانواده ایرانی ، نقش مادر ، عدالت آموزشی ، شکاف جنسیتی آموزشی