روانشناختی خرید ناگهانی از طریق داده کاوی احساسات

پژوهش حاضر با هدف تحلیل روانشناختی رفتار خرید ناگهانی مصرف کنندگان در بستر دیجیتال و با تمرکز ویژه بر کاربرد داده کاوی احساسات انجام شده است. در این مطالعه، با رویکرد آمیخته کیفی-کمی، ابتدا با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته با خبرگان حوزه روانشناسی مصرف و داده کاوی، ابعاد کلیدی خرید ناگهانی در محیط آنلاین شناسایی گردید. یافته ها نشان داد که عوامل محیطی نظیر طراحی تجربه کاربری، پیام های زمان دار و شخصی سازی، از طریق برانگیختن احساسات خاصی همچون هیجان، شادی، اضطراب و ترس از دست دادن (FOMO)، نقش محوری در تحریک خرید ناگهانی ایفا می کنند. در ادامه، داده های رفتاری و متنی بیش از ۱۵ هزار کاربر پلتفرم های فروش آنلاین با بهره گیری از الگوریتم های پیشرفته تحلیل احساسات (نظیر BERT و GPT) بررسی شد. نتایج تحلیل داده کاوی نشان داد که شدت احساسات هیجانی، به ویژه FOMO، به طور معناداری با فراوانی و سرعت خریدهای ناگهانی ارتباط دارد و مدل های یادگیری ماشین توانستند رفتار خرید ناگهانی را با دقت بالایی پیش بینی کنند. همچنین، یافته ها بیانگر آن بود که کاربران با خودکنترلی پایین تر و تجربه کمتر خرید آنلاین، بیشترین آسیب پذیری را نسبت به محرک های احساسی و خرید ناگهانی دارند. از سوی دیگر، اگرچه داده کاوی احساسات ابزار ارزشمندی برای بهبود تجربه مشتری و اثربخشی بازاریابی است، اما بهره برداری تجاری بدون چارچوب اخلاقی می تواند منجر به اعتیاد به خرید و نارضایتی مصرف کنندگان شود. این پژوهش با ارائه یک مدل تلفیقی داده محور-روانشناختی، توصیه می کند که سیاست گذاران، کسب وکارها و پژوهشگران، ضمن بهره گیری از ظرفیت های هوش مصنوعی، ملاحظات اخلاقی و حمایت از حقوق مصرف کننده را در دستور کار قرار دهند تا خریدهای دیجیتال به سمت سلامت روانی و رضایت پایدار هدایت شود.

کلیدواژه ها:

خرید ناگهانی ، داده کاوی احساسات ، هوش مصنوعی ، تحلیل احساسات ، رفتار مصرف کننده ، FOMO ، محیط دیجیتال ، خودکنترلی