ارزیابی و بازتفکیک فضاهای بلااستفاده شهری به عنوان شبکه های کوچک فضای عمومی با رویکرد نوآوری اجتماعی

فضاهای بلااستفاده شهری در بافت های متراکم، اراضی خالی یا نیمه فعال را به فرصت هایی برای خلق شبکه های کوچک فضای عمومی تبدیل می کنند که با رویکرد نوآوری اجتماعی، تعاملات جامعه محور را به عمق و گستردگی بیشتری می رسانند. این فضاها، از اراضی صنعتی متروکه در شهرهای ایرانی مانند تهران و مشهد تا معابر فراموش شده در بافت های تاریخی، نمادهایی از ناکارآمدی شهری هستند، اما با بازآفرینی مشارکتی، به بسترهایی برای تقویت انسجام اجتماعی و پایداری زیست محیطی بدل می شوند. پژوهش حاضر، با تکیه بر چارچوب های نظری و عملی نوین، مدلی یکپارچه برای ارزیابی و بازتفکیک این فضاها پیشنهاد می دهد که ارزیابی کیفی را با ابزارهای دیجیتال مانند نقشه برداری جغرافیایی اطلاعات ترکیب می کند تا پایداری اجتماعی و اکولوژیکی را در شهرهای ایرانی و جهانی به سطحی برتر ارتقا بخشد. بر پایه مطالعات موردی واقعی، از جمله تبدیل اراضی رها شده در مشهد به پارک های جیبی با مشارکت محلی، و پروژه های مشابه در برلین که فضاهای خالی را به مراکز تعاملی پایدار تبدیل کرده اند، یافته ها نقش محوری مشارکت شهروندی را در ایجاد فضاهای پاسخگو و پویا برجسته می سازند. در ایران، بازآفرینی بوستان های محلی در منطقه ده تهران، عدالت فضایی را با احیای فضاهای سبز کوچک پیش می برد و تعاملات فرهنگی را احیا می کند. منابع معتبر ایرانی مانند مقالات سیویلیکا و مجلات شهرسازی، و بین المللی از جمله نشریات فرانتیرز و تیلور اند فرانسیس، برای پشتیبانی از تحلیل به کار گرفته شده اند. این مدل، با تمرکز بر بازخورد جامعه و نوآوری های محلی، مدیران شهری را به سوی سیاست هایی هدایت می کند که نه تنها کیفیت زیست شهری را بهبود می بخشد، بلکه عدالت اجتماعی را در برابر چالش های شهرنشینی شتابان تضمین می نماید. در نهایت، این رویکرد، فضاهای حاشیه ای را به هسته های حیات شهری تبدیل کرده و بستری برای توسعه پایدار فراهم می آورد.

کلیدواژه ها:

فضاهای بلااستفاده شهری ، شبکه های کوچک عمومی ، نوآوری اجتماعی ، بازتفکیک مشارکتی