مطالعه و تحلیل نقش پرنده در سفال نقش کنده نوع آقکند

به دلیل اهمیت حضور پرندگان در زندگی انسان­ ها، استفاده از نقش پرنده بر روی سفالینه ها در طول تاریخ سفال بسیار پرکاربرد بوده­ است، که نمایانگر مفاهیمی نمادین از جمله سعادت و پیروزی، آبادی، آبادانی، پرواز، برکت، بیداری، باروری و حاصل­ خیزی است. نقش پرنده در سفال نوع آقکند به دلیل تنوع گونه ­های پرندگان و رعایت اصول مبانی هنرهای تجسمی در نقش­ پردازی از اهمیت به سزایی برخوردار است. سفال نوع آقکند یکی از مهم ­ترین نمونه ­های سفال از گروه «سفال نقش ­کنده» و مربوط به حدود قرن سوم تا هشتم هجری است که با نقوش درشت جانوری در مرکز و نقش گیاهی در پس­ زمینه و با لعاب­ های سربی به رنگ­ های زرد، سبز و قهوه ­ای تزیین شده ­اند. هدف از پژوهش مطالعه نقش پرنده از منظر ترکیب­ بندی، نقش و رنگ در سفال نوع آقکند است. در همین راستا به دو سوال اصلی می پردازد؛ ویژگی­ های بارز تصویری سفال نوع آقکند در تحلیل نقش پرنده چگونه است؟ نقش پرنده در سفال نوع آقکند دارای چه الگوهای فرمی، نقشی و رنگی است که سبب تمایز این گروه از دیگر سفالینه ­ها شده است؟روش این تحقیق، توصیفی- تحلیلی است و شیوه­ ی گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و با مراجعه به وبگاه­ های معتبر اینترنتی غنی­ تر شده ­است. جامعه آماری پژوهش به صورت هدفمند از تعداد ۲۱ عدد سفالینه ­های نوع آقکند با نقش پرنده و مربوط به قرون پنجم و ششم هجری انتخاب شده ­است. یافته ­های پژوهش حاکی از آن است، پرندگان به صورت ساده و خلاصه ترسیم شده ­اند و نقوش گیاهی و هندسی تاثیر به سزایی در نوع ترکیب­ بندی، فرم و نقش­ پردازی این پرندگان داشته ­است. هم­چنین الگوهای تکرارشونده در نحوه ترسیم نقش پرنده مانند زاویه نیم ­رخ، نقش گیاهی در میان بدن پرنده، جهت سر و بدن پرنده و پاهای در حال حرکت، اهمیت استفاده از تنوع خطوط جهت نمایش پرها، از جمله ویژگی­ های بارز بصری در تحلیل نقوش است.

کلیدواژه ها:

نقش پرنده ، سفال نوع آقکند ، سفال نقش کنده ، سفال اسگرافیتو