بررسی رابطه عزت نفس بر شکل گیری هویت کودکان

این مقاله به بررسی رابطه پویا و حیاتی بین سازه های روان شناختی عزت نفس (Self-Esteem) و شکل گیری هویت (Identity Formation) در دوره حساس کودکی می پردازد. عزت نفس، به عنوان ارزیابی ذهنی و عاطفی فرد از شایستگی و ارزشمندی خویش، نقش پایه ای و جهت دهنده در فرآیند پیچیده کشف، تعریف و تثبیت هویت ایفا می کند. یافته ها حاکی از آن است که کودکان دارای عزت نفس سالم، خودپنداره ای منسجم تر، انعطاف پذیری روانی بالاتر در مواجهه با ناکامی ها، و تعهد عمیق تری نسبت به ارزش ها و باورهای شخصی در حال شکل گیری از خود نشان می دهند. این کودکان با کنجکاوی فعالانه تر به کاوش در علایق، استعدادها و نقش های اجتماعی می پردازند و روایت منسجم تری از «خود» خویش می سازند. در مقابل، عزت نفس پایین با چرخه معیوب خودکم بینی، اجتناب از چالش های هویت ساز، ترس مفرط از ارزیابی منفی و در نهایت، شکل گیری هویت های پراکنده، کاذب یا منفعل مرتبط است. عوامل متعددی در این تعامل تاثیرگذارند:خانواده ، از طریق سبک های فرزندپروری، الگوهای ارتباطی و نوع تاییدگری، مدرسه ، با تاکید بر معیارهای ارزیابی، فضای اجتماعی و نقش معلمان ، فرهنگ و رسانه ، با ارائه الگوهای هویتی و ایجاد فرصت های مقایسه اجتماعی و ویژگی های فردی کودک، مانند خلق و خو، تجربیات موفقیت و شکست . با توجه به حساسیت و انعطاف پذیری بالای عصبی- روانی دوران کودکی، این مقاله بر ضرورت مداخلات هدفمند در محیط های خانگی و آموزشی برای تغذیه عزت نفس به عنوان سکوی پرتاب ضروری در مسیر شکل گیری هویتی سالم، مستقل و مثبت تاکید می کند. پیشنهادات عملی بر محوریت نقش فعال والدین و نظام آموزشی در ایجاد بسترهای ایمن برای اکتشاف هویت و تقویت خودارزشمندی درونی متمرکز است.

کلیدواژه ها:

عزت نفس ، هویت ، کودک ، خانواده ، مدرسه ، فضای مجازی