نقش کتاب های مصور در پرورش خلاقیت

با توجه به اهمیت فزاینده خلاقیت به عنوان یکی از مهارت های کلیدی قرن بیست و یکم، نظام های آموزشی به دنبال راهکارهایی موثر برای پرورش این مهارت هستند. یکی از رویکردهای نوین، بهره گیری از کتاب های مصور است که به واسطه ماهیت منحصر به فرد خود، به عنوان رسانه ای آموزشی برای پرورش این مهارت مطرح شده اند. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش کتاب های مصور در پرورش خلاقیت دانش آموزان و شناسایی ویژگی های اثرگذار آن ها انجام شد. روش پژوهش به صورت مروری بود. جامعه پژوهش شامل مقالات پژوهشی داخلی و خارجی منتشرشده در بازه زمانی ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۵ میلادی و ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۴ هجری شمسی بود. این اسناد از پایگاه های همچون گوگل اسکالر، وب اف ساینس، ایرانداک و ... گردآوری شدند. از میان ۲۴ منبع اولیه، با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و بر اساس معیارهایی شامل تمرکز بر رابطه کتاب های مصور و خلاقیت، بهره گیری از روش های معتبر و ارائه داده های قابل تحلیل، ۱۱ مقاله وارد فرایند تحلیل شدند. تحلیل داده ها به روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام گرفت. در مرحله نهایی، ۱۸ کد باز، ۶ کد محوری و ۳ کد انتخابی شامل "نقش انواع کتاب مصور"، "ویژگی های طراحی کتاب" و "عوامل زمینه ای" استخراج شد. یافته ها نشان داد که کتاب های مصور، به ویژه انواع بی کلام و تعاملی، تاثیر قابل توجهی بر ابعاد واگرایی، اصالت و سیالی خلاقیت دارند، اما در مورد مولفه انعطاف پذیری نتایج همسو نبود. در نتیجه، می توان گفت استفاده هدفمند از کتاب های مصور با طراحی مناسب و در بستر حمایتی، راهبردی موثر در آموزش خلاقیت محسوب می شود.

کلیدواژه ها:

کتاب مصور ، خلاقیت ، پرورش خلاقیت ، مرور سیستماتیک ، تحلیل محتوا