آثار حقوقی مترتب بر عقد اجاره قابل ابطال در حقوق ایران و فرانسه

عقد اجاره قابل ابطال عقد اجاره ای است که صحیح منعقد شده اما می تواند به عقد اجاره باطل تغییر یابد. در حقوق ایران نیز عقد اجاره قابل ابطال در دو معنا بکار می رود. نخست عقد اجاره قابل ابطال مثبت که از لحظه انعقاد آثار حقوقی را به همراه دارند؛ دوم عقد اجاره قابل ابطال منفی که فاقد آثار حقوقی هستند مگر طرف ذینفع آنها را تنفیذ نماید. برخی از مصادیقی که قانون گذار به عنوان عقد اجاره قابل ابطال در نظر گرفته با معیارهای عقد اجاره قابل ابطال مطابقت ندارد، ابطال اثر قهقرایی دارد و آثار را از زمان انعقاد عقد اجاره زایل می سازد. با ابطال عقد اجاره پس از اجرای تعهدات وضعیت طرفین باید تا جایی که ممکن است به حالت پیش از انعقاد عقد اجاره باز گردد به طوری که گویی عقد اجاره در بین نبوده است؛ قهقرایی بودن اثر ابطال در این فرض معنای واقعی به خود می گیرد. در قانون مدنی ایران فقه و فرانسه عقد اجاره به واسطه تلف شدن عین مستاجره بصورت کلی از تاریخ تلف باطل انگاشته می شود و کلیه روابطی که بین متعاقدین قبل از ابطال اجاره وجود داشته مصون از آثار ابطال بوده و به قوت خود باقی است، زیرا موضوع اجاره صلاحیت انتفاع از مال برای مدت معین است و فرض این است که در گذشته منافع بدست آمده و با استیفای آن، مستاجر ملزم شده است تا اجاره معهود را بپردازد. بر خلاف حقوق ایران و فقه که عقد اجاره تملیکی است در حقوق فرانسه اجاره عقدی است عهدی و لذا این تقسیم بندی متضمن آثار و نتایجی است که با طبیعت اجاره سازگاری بیشتری دارد و بر همین مبنا ایراداتی که در خصوص ابطال اجاره بر قانون مدنی و فقه مترتب است بر حقوق فرانسه وارد نمی شود.

کلیدواژه ها:

عقد اجاره ، صحیح ، قابلیت ابطال ، ابطال ، اثر قهقرایی