نقش آموزش و پرورش در انتقال و باز تولید فرهنگ بومی در مقابل فرهنگ جهانی

در عصر جهانی شدن و گسترش ارتباطات، فرهنگ ها بیش از هر زمان دیگری در معرض تعامل، تاثیر و تغییر قرار گرفته اند. یکی از مهم ترین نهادهایی که در این فرآیند نقشی بنیادین ایفا می کند، نهاد آموزش و پرورش است. پژوهش حاضر با روش کتابخانه ای و توصیفی، به بررسی نقش آموزش و پرورش در انتقال و بازتولید فرهنگ بومی در برابر فرهنگ جهانی می پردازد. یافته های نظری حاصل از منابع معتبر نشان می دهد که آموزش و پرورش، به عنوان نظامی اجتماعی و فرهنگی، همزمان دو کارکرد اساسی دارد: از یک سو به عنوان عامل انتقال دهنده ارزش ها، هنجارها و باورهای فرهنگی جامعه به نسل های جدید عمل می کند و از سوی دیگر، در مواجهه با موج جهانی شدن، وظیفه دارد زمینه تداوم، پویایی و بازتولید فرهنگ بومی را فراهم آورد. بررسی ها حاکی از آن است که چنانچه نظام آموزشی کشورها به صورت آگاهانه و هدفمند به تقویت هویت فرهنگی و زبانی دانش آموزان بپردازد، می تواند از استحاله فرهنگی جلوگیری کرده و نوعی مقاومت فرهنگی مثبت در برابر نفوذ بی رویه فرهنگ جهانی ایجاد کند. در مقابل، بی توجهی به عناصر بومی و محلی در محتوای درسی، تربیت معلم و فعالیت های فرهنگی مدارس، موجب تضعیف حس تعلق فرهنگی و گرایش به الگوهای جهانی و بی ریشه می شود. در این میان، بازتولید فرهنگ بومی به معنای بازآفرینی و انطباق ارزش های سنتی با نیازها و شرایط روز جامعه است، نه صرفا تکرار گذشته. از این رو، آموزش و پرورش باید ضمن حفظ میراث فرهنگی، زمینه نوآوری و انطباق فرهنگی را نیز فراهم سازد. نتیجه گیری کلی پژوهش نشان می دهد که نقش راهبردی آموزش و پرورش در ایجاد توازن میان فرهنگ بومی و فرهنگ جهانی انکارناپذیر است. با اتخاذ سیاست های آموزشی مبتنی بر عدالت فرهنگی، تقویت محتوای درسی بومی، آموزش زبان مادری در کنار زبان جهانی، و پرورش تفکر انتقادی نسبت به رسانه ها و پیام های جهانی، می توان از طریق آموزش و پرورش به بازتولید هوشمندانه فرهنگ بومی در جهان معاصر دست یافت.

کلیدواژه ها:

آموزش و پرورش ، فرهنگ بومی ، فرهنگ جهانی ، جهانی شدن ، بازتولید فرهنگی ، هویت فرهنگی ، انتقال فرهنگی